Vergeten sporen |
|
Voies oubliées |
VENNBAHN
Over de legendarische Vennbahn is al veel geschreven en gepubliceerd. Het is dan ook niet de bedoeling dit allemaal nog eens over te doen. Wel de klemtoon leggen op wat daarvan nog overblijft. Niet alleen gebouwen, kunstwerken en allerhande randinstallaties, maar ook, ondanks de gefaseerde opbraak, de sporen die hier en daar nog zijn blijven liggen. Buiten dienst, dat wel. Soms onbruikbaar, doorgaans ongebruikt, maar met hier en daar toch nog een zweem van 'toeristische' activiteit.
In 1919, ruim één eeuw geleden (in de praktijk nog wat later), is de Vennbahn grensoverschrijdend geworden. Dat is ze nu nog steeds, en zo nu en dan steken allerlei geruchten de kop op over de mogelijke herneming van een of andere dienst op dit specifieke baanvak, zij het vanuit Duitsland. Voorlopig zonder veel vooruitzichten, toch niet binnen korte termijn.
Of toch? Althans voor zover we kunnen oordelen na wat we dit voorjaar (14 april 2023) mochten vaststellen in RAEREN...
28 november 2014
|
14 april 2023
|
|
Om je een idee te geven: hierboven het huidige perron-spoor richting Walheim in 2014, in slechte toestand en begroeid, op de 2e foto op 14 april 2023, volledig vernieuwd - hiernaast richting Eupen. Kort voordien werden de laatste dubbele kruiswissels (richting Monschau) vervangen door gewone wissels (in de verte op de laatste foto). |
|
|
Over de reden hiervan blijven we vooralsnog in het ongewisse. Een dergelijk werk doe je niet zomaar. Heeft dit te maken met de (verre) plannen om de Euregiobahn ooit door te trekken naar Raeren en (misschien) Eupen? Of is dit gewoon voor de Eisenbahnfreunde Grenzland uit Walheim die thans de verlaten installaties van het ter ziele gegane Rails & Traction gebruiken (in de verte links op de 1e foto hierboven)? Bizar...
Meer over Raeren onderaan deze pagina...
Meer over Raeren onderaan deze pagina...
PS - Precies op deze 13 november vernamen we dat Eisenbahnfreunde Grenzland begin september hier in Raeren hun "Bahnhofsfest" hielden!
Hierna focussen we op de sporen die hier en daar nog overblijven: tussen Sourbrodt en Kalterherberg, in de stations Sourbrodt en Raeren, en verder naar Walheim, over de Duitse grens. De site van Lommersweiler met zijn tunnels vind je in een apart dossier. Zo ook het Von Korffviaduct en de vertakking van Sankt Vith.
|
Après tout ce qui a été dit et publié sur cette légendaire Vennbahn il n'entre pas dans notre intention de refaire tout ce travail, mais seulement de partir à la recherche de tout vestige qui, malgré le démontage, reste visible de nos jours, y compris la section qui subsiste aujourd'hui, quoique inutilisée, du moins jusqu'à nouvel avis. A ce sujet, voyez ci-devant quelques vues du 14 avril 2023 de la voie renouvelée en 2022 en gare de Raeren. Vous trouverez certains vestiges de la Vennbahn sur d'autres pages, comme le site des tunnels de Lommersweiler, le viaduc de Born, ainsi que le site de la bifurcation de S.Vith. |
tussen Sourbrodt en Kalterherberg
|
Op 19 april 2018 konden wij het niet laten. Bij prachtig helder lenteweer, trokken we naar Sourbrodt, op zoek naar de laatste resten van de Vennbahn. Alle tweewielers ten spijt slaagden we er toch in om enkele asfaltloze plaatjes te maken, te midden van het betoverend landschap op de flank van de Hoge Venen. Beter zelfs, een kort stukje Vennbahn, zo'n 1100 m lang, bleek asfaltvrij te zijn gebleven! Dan toch een laatste vleugje respect voor deze iconische spoorlijn? Of was het veeleer om de toeristen met een kleine omweg beter van het vergezicht te laten genieten? Hoe dan ook, niet in het minst dankzij de spoorfietsen, is dit prachtig stukje Vennbahn vandaag nog steeds aanwezig tussen Sourbrodt en Kalterherberg (ca. 7 km) - niet helemaal in de originele toestand, maar wie maalt daar nu om? Bewonder de prachtige natuur daar rondom, en droom...
|
|
|
|
Sourbrodt
En wij die dachten dat de Vennbahn volledig uitgebroken was, op het grensvak Raeren–Walheim na. Wij dus naar Sourbrodt, 10 jaar na de grote opruiming (2008), vlakbij het legerkamp van Elsenborn, een van de koudste plekken van het land. Op het mooi gerestaureerde stationsgebouw na heeft dit spookstation nu meer weg van een spoorwegkerkhof, al valt daar richting Kalterherberg/Monschau nog wel (f)iets te beleven. Wie echter vergane glorie en verval zoekt blijft beter in en rond Sourbrodt, liefst in het voorjaar, bij voorkeur in maart, of nog einde oktober voor de herfstkleuren. Zo niet is alles zo goed als weggemoffeld onder de begroeiing, of toegedekt door een flinke laag sneeuw – voor zover deze 's winters nog op het appel is.
|
Les restes de la Vennbahn ne se limitent pas à la seule section frontière de Raeren à Walheim. Rendez-vous donc à Sourbrodt. Non pas pour la gare joliment restauré, mais pour l’énorme emplacement ferroviaire, aujourd’hui hélas en friche. Mais n’y a-t-il pas là quelque signal mécanique ou bout de voie rouillée en attente de… de quoi? Mieux vaut donc ne pas trop tarder, ne sait-on jamais, mais de préférence en automne ou au printemps, lorsque ces pauvres reliques ne sont pas encore couvertes de neige ou de végétation estivale. |
|
SEINPOST II (kant Weywertz)
|
Iconisch mag je dit seinportiek wel noemen, toch voor hen die het nog gekend hebben. Maar niet lang na deze foto (2 mei 1988) was het ineens verdwenen, neergehaald ‘voor de veiligheid’. Misschien was deze stalen constructie uit het Pruisische tijdperk wel aan het doorroesten. Misschien. Alvast bij gebrek aan onderhoud en met dezelfde onverschilligheid voor dit historisch patrimonium als 20 jaar later, toen de Vennbahn zelf werd uitgebroken. Toch staat het seinhuis er nog, gerestaureerd en al, met een wissel en een stukje spoor er vlak voor. Maar de afgebroken spoorstaaf aan de rand van de tweede foto hieronder neemt elke illusie weg, en het dieseltje heeft amper iets te maken met wijlen de Vennbahn. De grauwe strook asfalt op de plaats van het uitgebroken hoofdspoor hebben we gevoeglijk weggelaten. |
Daar rechtover vind je de put van de vroegere draaischijf voor stoomlocomotieven, mooi vrijgemaakt (31 december 2019).
En het verdwenen portiek? Deze stond tussen de seinpost en de eenzame elektriciteitsmast achteraan (zie eerste foto hieronder).
En het verdwenen portiek? Deze stond tussen de seinpost en de eenzame elektriciteitsmast achteraan (zie eerste foto hieronder).
|
Cet icône de la Vennbahn, à la sortie de la gare de Sourbrodt, côté Weywertz, disparut inopinément quelque temps après cette prise de vue du 2 mai 1988. Reliquat de l'exploitation Prussienne et pièce unique sur le réseau ferroviaire Belge, ce portique à signaux fut découpé sans plus, la SNCB l'ayant apparemment jugé trop dangereux – par manque d'entretien, pour sûr, et dans la plus grande indifférence pour l'histoire peu banale de cette ligne remarquable. La même indifférence, et pas seulement du chef de l'entreprise ferroviaire, qui hélas en scella le destin au début de ce siècle, même si à ce jour ce site n'est pas vraiment rendu méconnaissable: le poste de bloc restauré, une aiguille et quelqes moignons de voie, voire même le soubassement de l'ancien pont tournant pour locomotives juste en face, tout cela est toujours en place pour témoigner d'un passé ferroviaire révolu . Si ce n'était cette bande d'asphalte déroulée en plein milieu du site, accaparant ce qui jadis fut la voie principale. |
10 maart 2007
|
19 april 2018
|
31 december 2019
|
|
|
HET STATIONSEMPLACEMENT |
Veel woorden zijn verder niet nodig.
Nog liever laten we nu de beelden spreken. |
Après tout, les paroles restent vaines. Et donc, laissons parler l'image...
2 mei 1988
|
Hoe het ooit was... Jadis... 
16 augustus 1982
|
Vandaag... een vleugje illusie? Aujourd'hui... un brin d'illusion?
|
31 december 2019
|
|
|
19 april 2018
|
|
En anders? Et sinon...?
|
19 april 2018
|
31 december 2019
|
Geen zuchtje spoorwegtrafiek meer Hooguit wat vage restanten hier en daar Met als troostprijs één enkel doorlopend spoor als laatste overlever zij het enkel nog voor spoorfietsen...
|
|
SEINPOST 1 (kant Raeren) 
|
|
19 april 2018
|
|
NASCHRIFT
Naar verluidt zou de gemeente Waimes/Weismes achter het initiatief staan (of gestaan hebben) om de site van Sourbrodt in te richten als een soort spoorweg- of Vennbahnmuseum. Hiertoe werden verschillende rijtuigen uit de 'verzameling' van Hombourg alhier overgebracht.
In april 2018 zag het er naar uit dat kort voordien de restauratie van seinpost II tot een goed einde was gebracht. Sindsdien hebben we echter niets meer zien bewegen of gebeuren op het voormalige stationsterrein. Afwachten dus.
Naar verluidt zou de gemeente Waimes/Weismes achter het initiatief staan (of gestaan hebben) om de site van Sourbrodt in te richten als een soort spoorweg- of Vennbahnmuseum. Hiertoe werden verschillende rijtuigen uit de 'verzameling' van Hombourg alhier overgebracht.
In april 2018 zag het er naar uit dat kort voordien de restauratie van seinpost II tot een goed einde was gebracht. Sindsdien hebben we echter niets meer zien bewegen of gebeuren op het voormalige stationsterrein. Afwachten dus.
|
Il semblerait que la commune de Waimes ait pris ou soutenu une initiative afin d'aménager le site abandonné de Sourbrodt en une sorte de musée du chemin de fer, voire de la Vennbahn. Quoi qu'il en soit, la cabine II a été rafraîchie, et plusieurs véhicules de la 'collection' de Hombourg y ont trouvé asile. Mais depuis notre passage en avril 2018 plus rien n'a bougé. A suivre?
|
van Raeren naar WalheimWanneer je op de Vennbahn aan weerszijden van de Belgisch-Duitse grens de stationsgebouwen van Raeren (B) en Walheim (D) goed bekijkt, zul je kunnen vaststellen dat ze nagenoeg identiek zijn, ook al is van deze laatste een zijvleugel afgebroken. Maar in geen van beide zou je een grensstation herkennen. Deze functie kregen ze dan ook pas veel later, na het Verdrag van Versailles (1919), toen de grens opschoof en wat wij vandaag de Oostkantons noemen bij België kwamen. Toch waren het op de legendarische Vennbahn van Aachen naar Sankt-Vith (en verder naar Gerolstein) twee relatief belangrijke stations: Raeren voor de zijlijn naar Eupen, Walheim wegens de wat verderop gelegen aftakking naar Stolberg.
|
Texte français en fin de dossier
RAEREN - seinhuis kant Monschau (22 april 2013)
|
Inrit station RAEREN kant Eupen, richting Walheim, op 22 april 2013 - let hier op het al behoorlijk begroeide middenspoor
|
Dezelfde plek op 11 april 2017, richting Monschau/Eupen, met op de achtergrond de geasfalteerde bedding richting Monschau - de waterkolom en een van de armseinen is 'men' inmiddels komen weghalen... waar naartoe?
|
|
|
Station RAEREN (links) en verder verloop van de Vennbahn richting Duitse grens en Walheim (rechts)
met een NMBS-armsein en ontsierd door het vers gegoten asfaltlint (22 april 2013)
met een NMBS-armsein en ontsierd door het vers gegoten asfaltlint (22 april 2013)
Het tragische eindverhaal van de Vennbahn (lijn 48) is genoegzaam bekend. Na stopzetting van de goederendienst (1989), een zekere heropflakkering als toeristische spoorlijn (tot 2003) en het einde van de militaire transporten kort daarna, werd het baanvak dat toen nog overbleef zonder veel scrupules uitgebroken om er een fietspiste van te maken, eerst van Weismes/Waimes tot Monschau (2008), kort daarna ook van Monschau tot Raeren.
SCHMIDHOF (D) waar ooit een spoorweghalte lag
|
Het grensgedeelte tussen Raeren en Walheim bleef echter gevrijwaard, tot vandaag, als verbinding tussen de twee zijlijnen, resp. uit Eupen (lijn 49) en uit Stolberg, zij het met het oog op een eventuele doortrekking van de Euregiobahn van Stolberg-Altstadt naar Walheim, zo mogelijk ook verderop.
|
...en even voor WALHEIM (28 november 2014)
|
WALHEIM - opgeknapt seinhuis aan de inrit van het station, kant Raeren...
|
en het geamputeerde stationsgebouw (28 november 2014)
|
Dit geheel van drie samengevoegde spoorlijnen is vandaag echter buiten dienst en wordt in principe dus niet meer bereden. Wat niet belet dat in station Walheim de vereniging ‘Eisenbahnfreunde Grenzland e.V.’ actief is, met de ambitie om alvast tot Raeren (of zelfs Eupen) te rijden. Zolang het Euregioverhaal niet van de grond komt wil ze ook richting Stolberg, of toch tot het wat verder gelegen Falkenbachviaduct. Deze werd op het einde van WO ll vernield en kort daarop voorlopig hersteld door de Amerikaanse genie. In die halfslachtige toestand bleef het nog ruim 60 jaar in dienst, tot elk spoorverkeer er uiteindelijk verboden werd wegens de twijfelachtige stabiliteit van het kunstwerk.
|
|
Het in oorlogstijd gedeeltelijk vernielde en daarna inderhaast herstelde FALKENBACHviaduct op de zijlijn Walheim-Stolberg ging toch nog ruim 60 jaar mee, maar mag nu niet meer bereden worden. Let op de tweedelige structuur van wat nog overeind staat en zwaar verstevigd moest worden: het (uiterst smalle) oorspronkelijke viaduct en zijn verbreding ter ontdubbeling van deze strategische zijlijn (28 november 2014).
Al bij al bestaat de Vennbahn dus nog steeds als spoorlijn – tot spijt van wie het benijdt – zij het louter op dit korte lijnvak van lijn 48 tussen Raeren, Walheim en de voormalige aftakking bij Hahn waar de lijn naar Stolberg de oorspronkelijke Vennbahn naar Aachen links laat liggen. Hoop en al 9 km vergane glorie dat beter verdiende dan deze restlijn, met de in 2014 geasfalteerde bedding van het in de jaren 30 uitgebroken tweede spoor daar vlak naast. Sic transit…
|
De RAEREN à WALHEIM
Sur la Vennbahn, les gares de Raeren (B) et de Walheim (D), de part et d’autre de la frontière Belgo-Germanique et quasiment identiques, n’ont guère la structure spécifique d’une gare frontière. Effectivement, cette fonction ne leur fut attribuée qu’au lendemain du Traité de Versailles (1919), lorsque la frontière fut déplacée et les ‘Cantons de l’Est’ cédés à la Belgique. L’histoire récente et hautement regrettable de la Vennbahn est bien connue. Après l’arrêt du trafic marchandises (1989), une certaine reprise en trafic touristique (jusque 2003) et la fin des convois militaires peu après, le tronçon subsistant de la Vennbahn (ligne 48) fut promptement démonté afin de le transformer en piste cyclable: d’abord de Waimes à Monschau (2008) et quelques années plus tard jusque Raeren. Ne reste donc plus que la section de Raeren à Walheim, toujours connectée aux deux réseaux nationaux via la ligne 49 (Eupen) et celle de Walheim à Stolberg, en vue d’un hypothétique prolongement de l’Euregiobahn depuis Stolberg-Altstadt. |
La gare de RAEREN, autrefois fort active, aujourd'hui bien délaissée (le 11 avril 2017)
|
|
Cet ensemble est cependant hors service et ne voit plus passer aucun trafic. Néanmoins, en gare de Walheim l’association ‘Eisenbahnfreunde Grenzland’ oeuvre pour une reprise touristique jusque Raeren, tandis qu’en sens inverse le viaduc de Falkenbach limite les espoirs. Cet ouvrage (ci-contre, le 28 novembre 2014), dynamité à l’issue de la dernière guerre et provisoirement réparé par le genie Américain, est resté en service tel quel pendant près de 60 ans, mais a depuis été interdit à tout trafic pour cause d'instabilité. La Vennbahn reste donc présente, quoi que l’on en dise, bien que réduite à ce court tronçon d’à peine 9 km jusqu'à l'ancienne bifurcation au-delà de Walheim. Mais ce pauvre vestige ne ressemble plus guère à cette artère ferroviaire de jadis, surtout depuis qu’en 2014 la plate-forme de la deuxième voie, disparue dans les années 30, se vit asphaltée en tant que piste cyclable. |
|