Oude spoorwegbruggen en viaducten

BRUGGEN & VIADUCTEN

De fotogalerij vind je onderaan deze pagina.
La galerie photos se trouve au bas de cette page.

Ponts & Viaducs

Sinds de begindagen van Railations ging veel aandacht naar tal van viaducten of hun overblijfselen. Naast die van ECAUSSINNES en HEMMERES spreken de ruïnes van het viaduct van HERMANMONT nog het meest tot de verbeelding.
Daarnaast heb je ook de viaductruïnes van MEMBRE, BOHAN en ARQUENNES.
Het afgebroken viaduct van BORNIVAL en de verdwenen staalconstructie van EUVEREM (NL) worden evenmin vergeten.
En dan heb je ook nog de mooie reeks viaducten op de GOTTARDO DELL'UMBRIA bij Spoleto (Italië) en de kunstwerken op de CFD LOZÈRE in de Zuid-Franse Cévennes.

Hierna volgen drie aparte rubrieken.
De eerste focust op enkele merkwaardige bruggen en viaducten, meer bepaald te Melle, Houdeng-Goegnies, Dendermonde, Spiennes, Gellik, Chassepierre en La Forge (F). De tweede omvat een aantal kunstwerken van diverse pluimage, o.m. te Eksaarde, Chanxhe, St-Katarina-Lombeek, Groot-Loon, Wideumont, Nimelette, Goé, Turnhout en Muizen.
Tenslotte vind je onderaan een galerij met een hele reeks foto's, de meeste vooralsnog zonder veel uitleg. Deze rubrieken worden nu en dan verder aangevuld.

Houthalen

Op 13 maart 1987 (precies 31 jaar geleden) zijn onder de trambrug de rails van spoorlijn 18 reeds weggenomen. De rest zal weldra volgen. Nu 30 jaar later staat mogelijk het omgekeerde te gebeuren...

Deze sierlijke brug is een van de laatste getuigen van het onafgewerkte buurtspoorwegproject van Hasselt naar Beringen, of beter gezegd van Zonhoven naar Koersel, want er was al een rechtstreekse buurtlijn tussen beide centra. Deze nieuwe verbinding, aangelegd in oorlogstijd, liep plusminus parallel met het bestaande Kolenspoor en gelijk langs de mijnen van Beringen, Zolder en Houthalen. Na de oorlog begon men aan de elektrificatie, maar deze raakte niet verder dan Heusden, want in 1955 werd ineens de volledige verbinding opgedoekt.
Deze betonnen brug over de toenmalige spoorlijn 19 (later 18) van Houthalen naar Eindhoven ligt op de 3 km lange aparte trambedding tussen Houthalen-Centrum en de mijn van Zolder. Ruim de helft van dit tracé maakt nu deel uit van het Limburgse fietsnetwerk, al is de trambrug zelf aan één kant volledig dichtgegroeid (13 februari 2018). Misschien wordt dit wel anders wanneer een deel van de 30 jaar geleden ontmantelde spoorlijn ooit terug wordt aangelegd – wat trouwens al geruime tijd voorzien is, maar wanneer dan wel?

Ondertussen kwamen we tot de ontdekking dat dit wellicht een van de allerlaatste buurtspoorwegbruggen is over een (al dan niet gewezen) spoorlijn. Reden genoeg om met vernieuwde moed op zoek te gaan?

Merkwaardige kunstwerken

Melle - de laatste dagen

Het bruggencomplex van Melle, met de vijf spoorwegbruggen over de Geraardsbergsesteenweg, wordt binnenkort afgebroken. Vanaf 18 december 2017 schieten de drilboren in actie om dit laatste restant van de indrukwekkende maar nooit afgewerkte spoorwegvertakking van Melle met de grond gelijk te maken. Of toch niet helemaal. Want de lijnen 50 (uit Aalst) en 53 (uit Dendermonde) moeten hier nog over, plus een aftakking van het naburige snelspoor uit Brussel (50A). En dus moeten enkel de 3 'spoorloze' bruggen weg (zie foto's). Maar of iemand daar een traan zal voor pinken? Tenzij een handvol nostalgici… Onvermijdelijk? De veiligheidsnetten die een aantal jaren terug rond de honderdjarige bouwsels werden gespannen logen er alvast niet om: vroeg of laat zou daar iets moeten mee gebeuren. Al zien wij de spoorwegbeheerder hier niet meteen zijn zuurverdiende geld daarvoor uittrekken, patrimonium of niet. De gemeente evenmin. Al goed dat wij ooit op het idee kwamen om dit ‘raadsel van Melle’ nader te onderzoeken, nu precies 4 jaar geleden. Het volledige verhaal vind je bij onze “Merkwaardige Spoorwegsites”. Ook na de ultieme mokerslag (figuurlijk toch) zullen we deze merkwaardige bouwsels niet licht vergeten.
Maar verder: noch bloemen, noch kransen.

Houdeng-Goegnies

Twee wachttorens die de doortocht op deze waterweg streng bewaken, zou je denken (8 april 2016). Dit zijn echter de twee pilasters van de verdwenen “pont des cent mètres”, schuin over het Canal du Centre in Houdeng-Goegnies. Een honderd meter lange brug – in feite een viaduct – met drie stalen liggers die rond 1900 tot stand kwam, bij de aanleg van dit kanaal, op de industriële spoorlijn tussen de hoofdzetel van de Charbonnages du Bois-du-Luc (op de spoorlijn Mons-Manage) en het voormalige station Houdeng-Goegnies. Want driemaal daags kwamen in dit station rechtstreekse treinen uit/naar Zottegem, Geraardsbergen en Galmaarden langs, volgeladen met Vlaamse kompels die hier overstapten op het gore treintje naar de koolputten. Medio de jaren 60, bij de sluiting van dit station, raakte het spoorlijntje in onbruik. Jaren later, zo’n 40 jaar geleden, werd het viaduct ontmanteld en de drie liggers in stukken gesneden. In het gedeeltelijk bewaarde Bois-du-Luc vind je nu een mijnmuseum, en daar vlakbij de ‘Carrés’, een zo goed als intact gebleven arbeiderswijk uit de 19e eeuw.

Dendermonde (verdwenen)

In de avondspits, op 21 mei 1976, bij het verlaten van Dendermonde, rijden twee gekoppelde motortreinen over de indrukwekkende hefbrug over de Dender. Op dat ogenblik is het nog niet helemaal zeker of het nieuwe opgehoogde spoorwegtracé ten westen dan wel ten oosten van de stad zal worden aangelegd. Uiteindelijk zal voor deze laatste worden gekozen, en zal deze brug samen met zijn nabije buur over de Schelde daarna worden afgebroken.

Le 21 mai 1976, en fin de journée, l'autorail 4406 (accouplé au 4403 non visible ici) traverse le pont mobile sur la Dendre à la sortie de Dendermonde. Plus tard, un nouveau tracé rehaussé sera construit plus à l'est de la ville, ce qui finalement entraînera la démolition de ce bel ouvrage, tout comme son voisin au-dessus de l'Escaut.

Spiennes

Dit is het eerste van twee identieke viaducten op ex-spoorlijn 109 Mons-Chimay bij Spiennes, over de Ruisseau de la Vallière en een lokale weg, op 19 maart 2009. Het tweede, 200 meter verder, staat over het riviertje de Trouille. Het dorp Spiennes, vlakbij Mons (Bergen), zul je op geen enkele spoorwegkaart vinden, want een station is er nooit geweest, laat staan een stopplaats. Ook de spoorlijn is nergens nog te vinden, want het laatste stuk, van Cuesmes naar Harmignies, werd in 2013 uitgebroken. De datum 1919 vertelt ons dat beide viaducten recenter zijn dan dit deel van de spoorlijn, aangelegd in 1868. Allicht werden hun voorgangers tijdens de eerste wereldoorlog vernield.

Ce viaduc surplombe le Ruisseau de la Vallière et un chemin local à Spiennes, près de Mons. A 200 mètres de là, un deuxième ouvrage, quasi identique, surplombe la Trouille. Tous deux livrent passage à l'ex-ligne 109 Mons-Chimay dont la dernière section, de Cuesmes à Harmignies, a été démontée en 2013. La date de 1919 sur le flanc du viaduc nous fait supposer que ces ouvrages furent construits en remplacement de leurs prédécesseurs démolis pendant la première guerre.

Gellik

De brug van Gellik (Lanaken) met zijn 112 meter spanwijdte, schuin over het Albertkanaal, is de langste in zijn soort, en een ontwerp van de Leuvense ingenieur Arthur Vierendeel (1852-1940). De 'Vierendeelligger' was een nieuw type van kooibrug, zonder diagonale zijbalken, met de spoorbruggen aan weerskanten van het ‘centraal’ station in Mechelen als bekendste exemplaren. Op 19 februari 1985 trotseert deze brug moeiteloos vrieskou en sneeuw. Sinds de sluiting van lijn 20 (Hasselt/Beverst-Maastricht) ligt hij er echter ongebruikt bij, en het scheelde niet veel of hij was afgebroken "voor de verbreding van het Albertkanaal". Dat hij er vandaag nog staat mag dus een wonder heten, zeker indien de geplande sneltram tussen beide steden ook langs hier zou rijden - als hij er ooit komt....

Voilà un quart de siècle que le pont ferroviaire de Gellik (Lanaken), avec sa travée de 114 mètres du type Vierendeel surplombant le Canal Albert en oblique, ne voit plus passer de train. Et malgré sa démolition envisagée pour pouvoir élargir le canal, il reste aujourd'hui bien en place.

Chassepierre

Een merkwaardige constructie, deze voetbrug over de Semois, die het mogelijk maakt het schilderachtig dorpje Chassepierre te omzeilen. Waarom? Zo druk is het daar ook weer niet. En trouwens, het autoverkeer mag er nog steeds door. Maar wie dat destijds blijkbaar niet mocht was de buurttram uit Florenville. Liever dan hem door de smalle straatjes te wringen had men rond het dorp een eigen spoorbedding aangelegd, maar wel een die tweemaal de Semois overstak, eerst over een eigen viaduct, en kort daarna opnieuw, gelijk met een landweg, zodat deze tweede brug nog steeds in gebruik is. Maar nadat tijdens de jongste oorlog de rails waren opgebroken en het viaduct ontdaan van zijn brugdekken bleef de stenen infrastructuur 70 jaar lang de tand des tijds ondergaan. Tot men dan toch besloot te redden wat er nog te redden viel, zij het dan in een eigentijds jasje. En zo werd in 2013 deze voetbrug gemonteerd op wat van het oude tramviaduct overbleef. Over het opzet en de esthetiek zullen de meningen ongetwijfeld verdeeld zijn. Feit is wel dat de afbrokkelende viaductruïne op die manier van de totale ondergang werd gered (20 aug.2010 & 16 juli 2016).

La Forge (F)

Niet alles op deze foto van 19 april 2016 is wat het lijkt. Zo is dit geen spoorwegviaduct maar dat van het ‘Canal de la Marne au Rhin’ over de rivier de Sarre (Saar) in La Forge, bij het Lorreinse dorp Hesse. De asfaltpiste op de foto ligt, hoe anders, op de bedding van de voormalige spoorlijn van Sarrebourg naar Abreschviller, aan de voet van de Vogezen. Deels toch, want eigenlijk liep het spoor meer naar rechts, tegen de brugpijler waar nu het tweede baanvak ligt van de D42 naar Lorquin. Maar toen in de jaren 90 de rails werden uitgebroken was de wegbeheerder er als de kippen bij om dit deel van de zate in te palmen om in die scherpe bocht de smalle baan meteen te ontdubbelen. En toen men naderhand ook nog een fietspiste wilde aanleggen kon dit alleen nog door boven de rivier een stalen constructie op te zetten, pal naast het oude spoortracé. En zo is iedereen tevree. Ook dit nog: boven op het viaduct zijn nog resten terug te vinden van een smalspoor waarop ooit kleine elektrische loks de boten voorttrokken.

Le viaduc du Canal de la Marne au Rhin à La Forge, près de Hesse (Moselle), surplombe la Sarre et la D42 vers Lorquin, mais aussi l'ancienne ligne de chemin de fer de Sarrebourg à Abreschviller, dont une partie de la plate-forme a été récupérée afin de dédoubler le passage très étroit de la route sous le viaduc. Pour la piste cyclable il a donc fallu construire une nouvelle passerelle au-dessus du lit de la rivière.

Spoor over spoor

Chassart
de brug die (nog) niet wil sterven - le pont qui ne veut pas (encore) mourir

Ergens op het platteland, te midden van het uitgestrekte akkerland, ligt deze spoorwegbrug al meer dan een halve eeuw weg te kwijnen, duchtig ondermijnd door de niets ontziende bomengroei die stelselmatig zijn tentakels (takken) doorheen de armzalige overblijfselen van dit kunstwerk zit te wringen. Hierover liep tot in 1953 de buurtspoorlijn van Chastre naar Mellet. Daaronder, in een rechte hoek, spoorlijn 131 (Nivelles-Châtelineau), vlak naast het station Chassart, een van de meest afgelegen stations op het Belgische net. Beide spoorlijnen werden decennia geleden afgedankt en uitgebroken. Op het spoorwegtracé na, en dan nog, is deze brug de enige nog zichtbare getuige van het spoorwegverleden van deze desolate plek.

Quelque part en pleine campagne, loin de tout village, gît ce pont tout en ruines, abandonné depuis plus d'un demi-siècle et de plus en plus envahi par une végétation que rien ne semble vouloir freiner. C'est sur cet ouvrage que la ligne vicinale de Chastre à Mellet passait au-dessus de la ligne SNCB n°131 (Nivelles-Châtelineau), juste à côté de la gare de Chassart, une des plus reculées du réseau. Tout cela a disparu depuis bien d'années déjà, y compris la gare, et cette ruine est le dernier vestige visible du passé ferroviaire en cet endroit bien désolé.

La Chaussée (afgebroken)

Al meer dan 60 jaar stond hij daar, werkloos. Tot de netbeheerder einde 2015, in het kader van de grote tabula rasa, ook deze overlever uit het landschap wiste. Mogelijk was hij stilaan aan het doorroesten, en was zijn afbraak veeleer een kwestie van veiligheid, wie zal het zeggen. Wij hebben het hier over de brug van ex-spoorlijn 119 Luttre-Châtelineau over lijn 124 Charleroi-Brussel, vlakbij de in 1984 gesloten halte La Chaussée. En hoewel lijn 124 in 1949 onder draad kwam, bleven de brug én lijn 119 behouden. Amper 4 jaar later ging ze dan toch dicht door de werken voor de rechttrekking van het Kanaal van Charleroi tussen Luttre en Marchienne. Definitief, zo bleek al gauw, zeker toen het spoorwegtracé haast volledig van de kaart verdween door de omvangrijke kanaalwerken. Alleen een stukje spoordijk en een van beide brugdekken bleven als bij wonder behouden (30 januari 2014). Al was het intussen al lang duidelijk dat dit niet eeuwig zou blijven duren.

Démoli fin 2015, le dernier tablier du saut-de-mouton de l'ancienne ligne 119 surplombant la ligne Charleroi-Bruxelles, désaffecté depuis 1953.

Pont n°10

Audun

Bellecourt

Gondrecourt

Born

Yvoir

Bruggen & Viaducten

De oude baanbrug van Bascoup

De oude brug over de sporen van lijn 113 uit Piéton, vlak naast de grote sporenwerkplaats aan de ingang van het station Bascoup (het vroegere Bascoup-Chapelle), is niet meer. Al vele jaren stond hij daar te verkommeren - zie beide foto’s, resp. uit 2009 en 2014 - met de vraag ‘hoelang nog?’ Na de opheffing van het reizigersverkeer in 1984, gevolgd door de ontmanteling van het baanvak naar Manage en de afbraak van de seinhuizen, was dit zichtbaar teken van verval misschien wel de voorbode van het definitieve einde, werkplaats incluis, zoals door sommigen gevreesd werd. Maar zie, vanaf 2015 werd het sporenplan rond de sporenwerkplaats – de belangrijkste van het net volgens de netwerkbeheerder – volledig hertekend en vernieuwd, kwam er een nieuwe installatie, en als kers op de taart werd de oude brug begin 2017 afgebroken en vervangen door een gloednieuw maar wel betonnen exemplaar.

Le pont surblombant la ligne 113 près des ateliers de la voie à Bascoup, en piteux état, a vécu. Début 2017, il fut démoli et remplacé par un ouvrage moderne, ponctuant ainsi l'avenir de cette portion de ligne et des ateliers, modernisés eux aussi.

Tussen Daknam en Eksaarde

Het mag al minder heet zijn, wat verkoeling kan soms welkom zijn. En halfweg tussen twee opeenvolgende winters in mogen we niet vergeten dat deze zomer al ruim over de helft is. Op een koude winterdag, einde januari 2017, heeft de behoorlijk overgedimensioneerde Spletterenbrug enige moeite om zijn spiegelbeeld scherp te krijgen in de stille waters van de Moervaart, ergens tussen Daknam en Eksaarde in het Waasland. Twee gewezen verkeersaders, althans wat commercieel verkeer betreft. Veel meer dan lokale of pleziervaart ga je hier niet meer tegenkomen, en het enkelspoor van lijn 57 Aalst-Zelzate – voor ons niet echt een onbekende – heeft plaats moeten ruimen voor een grauwe laag asfalt, al bieden enkele parallelle landwegen meer dan eens een welgekomen afwisseling ten behoeve van wandelaar en trekker. En zo kan iedereen in alle rust genieten van het stille en bijwijlen drassige laagland daar rondom.

Over het kanaal te Chanxhe

Het Canal de l’Ourthe van Angleur (Liège) naar Comblain, zo’n 20 km lang, was twee eeuwen geleden de aanzet voor een veel ambitieuzer project, stroomopwaarts langs de vallei van de Ourthe, over de kam van de Ardennen, en dan weer naar beneden, tot aan de Moezel. Zo ver kwam het echter niet, en terwijl de eerste spoorwegen in gebruik kwamen stierf het project een stille dood. Dat dit kanaal zo oud is merk je aan zijn uiterst bescheiden afmetingen. En terwijl diepgang en volume van de binnenschepen almaar bleven toenemen raakte dit kanaaltje stilaan in onbruik. Einde vorige eeuw werden de sluizen ontmanteld en hier en daar zelfs een stuk gedempt. Intussen heeft men daar vlak naast een fiets- en voetpad aangelegd, zoals hier in Chanxhe, vlakbij Poulseur, waar de drie vervoersmodi elkaar kruis(t)en. Op het voorplan de brug van de baan naar Sprimont, en daar juist achter die van een buurtspoorlijn die tot in 1965 nog actief was in goederenverkeer, eveneens tot Sprimont, met stoomlocomotieven uit de begindagen van de exploitatie (1887).

Où les trois modes de transport se croisent: ici la route de Chanxhe à Sprimont, au fond l'ancienne ligne vicinale longeant cette dernière, et bien-sûr le vénérable Canal de l'Ourthe, hors service lui aussi, surplombé par les deux ponts successifs, à quelque dizaines de mètres l'un de l'autre.

De vergeten brug van St-Katharina-Lombeek

De rails zijn al lang weg, de bermen aan weerskanten afgegraven. Alleen deze brug nog (6 april 2009), over een lokale weg - laatste getuige van de korte spoorverbinding tussen de in 1933 voltooide snellijn 50A (Gent-Brussel) en Essene-Lombeek op de 'oude' lijn 50. Zo konden de sneltreinen uit Oostende en Gent verder naar Brussel-Noord zonder omweg over Denderleeuw, toen de Noord-Zuidverbinding (1952) nog niet bestond. Dit is alvast wat de dienstregeling van 1935 laat uitschijnen. Nadien is ze in onbruik geraakt, of nog even in stand gehouden als dienstspoor of strategische verbinding, tot bij de NMBS de afbraakmicrobe toesloeg. Maar over dit spoortje is verder nergens de minste informatie te vinden, zelfs niet op die inventarissen van het (gewezen) spoorwegnet die absolute volledigheid nastreven. Vandaag is deze betonnen brug nog steeds mooi te zien vanop lijn 50A en lijkt hij wel gegoten om de eeuwigheid te trotseren. Hopelijk komt niemand op de onzalige gedachte dat dit relict toch maar ‘in de weg staat’ en op deze lokale landweg ‘het verkeer hindert’...

Dernier vestige du raccordement direct depuis la 'nouvelle' ligne 50A vers la gare de Essene-Lombeek, sur l'ancienne ligne 50 - vraisemblablement parcouru par les trains directs vers Bruxelles-Nord avant l'ouverture de la Jonction Nord-Midi (1952).

Het viaduct van Groot-Loon

Dit is alles wat vandaag overblijft van het massieve viaduct van Groot-Loon, vlakbij Borgloon, op de buurtlijn van Oreye naar Kortessem. Een van de weinige bakstenen buurtspoorwegviaducten – en met zijn drie bogen wellicht het enige van dat type – in het Vlaamse landgedeelte. Al in de jaren 50 was dit kunstwerk een puinhoop en leek o.m. de middelste boog ingestort. Werd het in de oorlog misschien beschadigd? Maar deze buurtlijn ging pas dicht in 1949. Mogelijk werd de site met het viaduct gewoon verkocht. Hoe dan ook, de bakstenen werden daarna een voor een gerecupereerd om er een woning van te bouwen, dwars op de site van het viaduct nog wel. Vandaag staat het huis er, al vele jaren afgewerkt, vlak naast deze desolate ruïne. De foto dateert van 4 maart 2010, maar ruim 6 jaar later is de situatie nog steeds dezelfde, op wat weelderiger begroeiing na.

Voilà tout ce qui reste du viaduc en maçonnerie à trois arches sur la ligne Oreye-Kortessem, fermée en 1949 - un des rares ouvrages vicinaux de ce genre en région Flamande. Les briques ont toutefois été récupérées pour la construction d'une habitation sur le site même de l'ouvrage démoli.

Wideumont - dichtgemetselde brug

Dichtgemetselde tunnelportalen, opgevulde tunnelpijpen, dichtgegooide sleuven en bruggen, zo hebben we er al vele tientallen meegemaakt. Maar een dichtgemetselde brug? En toch. Daarvoor moet je in Wideumont zijn, in de schaduw van de KMI-mast, met deze brug van een lokale weg over de amper tien jaar geleden nogal ‘stoemelings’ opgebroken en nu al dichtgegroeide spoorlijn van Libramont naar Bastogne (16 juli 2016). De juiste toedracht kennen we niet. Was de brug misschien bouwvallig? Doorgaans wordt hij dan verstevigd… of dichtgegooid. Maar dichtgemetseld? Of zit daar een slinkse zet achter? Het is bekend dat voor- en tegenstanders van een heropening mekaar met de nodige (tegen)argumenten om de oren slaan. Is met dit voldongen feit het pleit nu beslecht?
Al weet men nooit. Bastogne is geen onbelangrijke stad. Wat brengt de (verre) toekomst? Een strook grauw asfalt? Of beter?

Chose bizarre que ce pont près de Wideumont, par-dessus la ligne 163 (Libramont-Bastogne et au-delà), aujourd'hui hélas déferrée. Plutôt que de démolir l'ouvrage pour combler la tranchée ferroviaire totalement envahie par la végétation, on l'a simplement muré, comme si c'était un tunnel désaffecté.

Nimelette

Dit fraaie viaduct met vier bogen over de Eau Noire (14 april 2015) ligt in het gehucht Nimelette (bij Rièzes), in het uiterste zuiden van de provincie Henegouwen. Tot in 1960 tufte hier nu en dan een goederentram voorbij richting Chimay, vooral houttransport uit het omliggende bosgebied, terwijl de weinige reizigers in deze afgelegen streek zich sinds 1954 tevreden moeten stellen met een busdienst, vandaag nog hooguit een paar ritten op weekdagen. De lijn Chimay - Cul-des-Sarts - Couvin lag volledig afgezonderd van de rest van het buurtspoorwegnet en verdween met stukjes en beetjes, in alle discretie, tussen 1953 en 1960, ruim een halve eeuw geleden. Het viaduct van Nimelette is ei zo na het enige kunstwerk op deze voormalige buurtlijn waarvan het tracé, goeddeels op eigen bedding, niet altijd gemakkelijk terug te vinden is.

Jusqu’en 1960 le viaduc sur l’Eau Noire à Nimelette (Rièzes), le seul ouvrage d'art de la ligne, voyait passer de rares convois de bois sur ce qui restait de la ligne vicinale Chimay – Cul-des-Sarts – Couvin, abandonnée par étapes à partir de 1953.

Goé (Béthane)

Tot in 1963 reed vanuit Dolhain (Limbourg) een heuse stoomtram, op normaalspoor nog wel, al werd hij enkel nog gebruikt om goederenwagons te slepen, vroeger tot Eupen, op het laatst nog slechts tot Goé. Daar moest hij via dit viaduct de Vesdre over, in het gehucht Béthane, tot in het bedrijf op de andere oever (thans Corman). Nadat de sporen waren verwijderd kwam er asfalt in de plaats. Maar de toestand van het kunstwerk en vooral van de betonnen pijlers in de rivier is zorgwekkend. Vandaag is hij trouwens afgesloten (28 nov. 2014) en kan men enkel nog naar de overkant via de brug rechts op de foto. Zijn toekomst is dan ook hoogst onzeker.

Jusqu'en 1963 le viaduc sur la Vesdre à Goé (Béthane) était régulièrement emprunté par une locomotive vicinale à vapeur à voie normale afin d’acheminer depuis Dolhain (Limbourg) les wagons destinés à l’usine située sur l’autre rive. Après, les rails furent enlevés et le passage goudronné. Mais l’état de l’ouvrage laissant fort à désirer, le passage est condamné depuis des années, et l’accès à l’usine Corman se fait exclusivement par le pont visible à droite.

St-Nicolas (Liège)

Behoorlijk intrigerend deze oude en meermaals verstevigde brug onder de drukke Rue ST-NICOLAS in de gelijknamige gemeente, hartje Luikse agglomeratie. Hierdoor liep ooit de schimmige en steile lijn 32, van Ans-Est (later Ans) naar Flémalle-Grande. Een ringlijn kun je ze echter niet noemen, en reizigersverkeer heeft ze nooit gehad. Haar enige bestaansreden waren de talrijke steenkoolmijnen op deze steile Maasflank, en toen na de oorlog het baanvak voorbij de brug werd opgebroken ging de kolentrafiek over Ans. Toch bleef het spoor onder de brug door nog in gebruik als kopspoor voor het rangeren van de kolentreinen vanuit de laatste mijn, Espérance & Bonne-Fortune – hoop en goed geluk. Dit laatste heeft echter niet mogen baten.
Vandaag zijn de mijngebouwen en -installaties gesloopt, de spoorlijn uitgebroken, de spoorwegzate naar Ans gebetonneerd (niet geasfalteerd!) en de brug geleidelijk opgevuld. Tien jaar geleden (foto 22 juni 2007) was deze klus bijna geklaard. Twee jaar later al verrees aan de zuidkant (achter de brug) een nieuw gebouwencomplex, beneden bankkantoor, boven appartementen. En aan deze kant? De bakstenen borstwering langs de Rue St-Nicolas staat er nog, de brug ook, en beneden gaapt de diepte van de oude spoorwegsleuf, zij het bijna volledig dichtgegroeid. Al goed dat hier en daar nog een herinnering uit het industrieel verleden overblijft. Maar hoelang nog?

Turnhout

Het kanaal naar Dessel vlakbij Turnhout, daar waar de internationale spoorlijn naar Tilburg passeerde voor ze in 1978 dichtging (zie ons dossier). De hefbrug over het kanaal werd pas in 1986 ontmanteld. Toch blijven de betonnen landhoofden tot vandaag stevig overeind. Onlangs werd hier een nieuwe brug voor fietsers (en voetgangers) in gebruik genomen, wat (op 19 februari 2015) deze overzichtsfoto mogelijk maakte. Toemaatje: het bakstenen muurtje onderaan rechts, vlak tegen de oever en met de voeten in het water, is een restant van de eerste brug die tijdens de oorlogsjaren vernield werd. Er zijn in België nog maar enkele bruggen van dit type, waarvan die van Balgerhoeke de meest bekende is, op de toeristische spoorlijn naar Maldegem.

La mise en service d’une nouvelle passerelle pour cyclistes (et piétons) au-dessus du canal au nord de Turnhout nous a permis de prendre cette belle vue plongeante des culées de l’ancien pont ferroviaire sur la ligne internationale vers Tilburg – voir notre dossier à ce sujet. Ce pont levant fut démantelé en 1986, en même temps que la voie, inutilisée depuis 1978. Un pont du même type est toujours en service sur la ligne touristique Eeklo-Maldegem.

Muizen

Gekneld tussen twee andere bruggen over het donkere water, deze spookbrug op een even raadselachtig spooktracé. Hoewel de in 1984 stellig beloofde stopplaats ‘Plankendaal’ (bij Mechelen) er nooit gekomen is, kan je toch met de trein naar het dierenpark, zij het dan vanaf station Muizen, te voet via een binnenweg. Na 600 meter langs spoorlijn 53A (richting Leuven) duikt het pad in een betonnen koker door de spoorberm en kom je zo terecht langs een van de twee armen van de Barebeek, een traag vloeiende waterloop met grauw, donker water, die wat verder in de Dijle uitkomt en nu en dan de hele omgeving onder water zet. Kort daarna duiken wandelpad en beek onder lijn 27B (naar Hofstade en Vilvoorde). Daar tussenin ligt echter nog een brug, ditmaal zonder sporen, evenmin als op de aanliggende en goeddeels dichtgegroeide spoorberm. Met de vraag waartoe die ooit kan gediend hebben, te meer daar de spoorlijnen rondom nog allemaal in dienst zijn. Een overbodig geworden verbinding of uitloper van het veel te grote vormingsstation van Muizen? In elk geval een mooi stukje spooktracé, zo’n 800 meter, plompverloren binnenin de spoordriehoek Muizen-Hever-Hofstade (16 september 2008).

Rognon

Beneden, onder het viaduct van de Haute-Franchise, de jungle - al is daar op deze lentefoto (15 maart 2016) niet zoveel van te merken. Boven, een en al landelijke rust en (relatieve) stilte, zeker na de sluiting van de spoorlijn, in juni 1988. Nog geen jaar later werden beide sporen één na één uitgebroken om elders op het net opnieuw te worden gebruikt. Ruim een eeuw lang, sinds de opening in 1867, was het lijnvak Edingen – Braine-le-Comte (lijn 123) een onderdeel van de spoorverbinding Gent – Charleroi. Begin de jaren 80 trof men zelfs al voorbereidingen voor de volledige elektrificatie van deze belangrijke goederenas. Maar ineens koos men voor het vlakkere maar veel langere traject langs de Dender, via Lessines en Jurbise. En vandaag, ruim een kwarteeuw later, zijn grote delen van de sindsdien verlaten spoorbedding zo goed als dichtgegroeid, op 650 meter na, tussen het station en de vertakking van Rognon, waar een toeristisch smalspoor werd aangelegd. Van het station zelf (hier vlakbij) en de aanpalende seinhuizen blijft niets over. Alleen nog een perronboord, waar het stoomtreintje uit Rebecq vandaag zijn eindpunt heeft.

FOTOGALERIJ

Hierna vind je een reeks foto's van bruggen en viaducten met een (buurt)spoorwegverleden, op heel verschillende plaatsen, sommige ervan met een korte verklarende legende. Een aantal onder hen kan binnen afzienbare tijd opgenomen worden in nieuwe dossiers.

Ci-après une série de vues de viaducs et de ponts d'origine ferroviaire (ou vicinale) à des endroits très différents, certaines pouvant être intégrées dans de futurs dossiers.