De buurtspoorweg
|
Terug naar Planoit, met de vraag waarom een buurtspoorwegstation in zo’n afgelegen oord. Voor die paar boerderijen en dat handvol huizen verderop? Tenzij er toen al zand gedolven werd op de heuvelflank in het bos daar vlakbij. Maar Planoit was ook een vertakking, met een zijlijn in een grote boog terug richting noord, naar Hennuyères dus, en verder naar Rebecq. Met de voor de hand liggende vraag: waarom niet meteen vanuit Virginal, waar de afstand in vogelvlucht naar Hennuyères station slechts 2 km is, met de omweg over Planoit ruim het dubbele! Virginal ligt echter op 144, Hennuyères dorp op 85, en het station zelf nog geen 80 meter hoog. Liever dan een slingerend tracé met lussen en kunstwerken langs de steile heuvelflank koos men dus voor deze grote boog via het afgelegen Planoit.
Had men toen al twijfels over de rendabiliteit van het project? Beide dorpen hadden elk al hun spoorwegstation, en inderdaad: dit zijlijntje kende nooit veel trafiek – hooguit twee dagelijkse heen- en terugritten in reizigersdienst. En toch lag precies op deze buurtlijn een van de meest spectaculaire kunstwerken van wijlen de buurtspoorwegen!
Van Planoit naar Hennuyères (Station Etat)
|
Aan de uitrit van het station Planoit beschreef deze zijlijn een vrij scherpe bocht in noordelijke richting. Het schijnbaar vlakke tracé oogde weinig spectaculair en is tot voorbij de halte Gourmette (ter hoogte van het dorp) grotendeels verdwenen – terug opgenomen in het agrarische landschap, op een ondiepe uitgraving na. Desondanks staan op dit parcours de twee doorgangen tussen aanpalende weiden nog steeds overeind. De eerste, een massieve constructie in baksteen, staat daar moederziel alleen, maar intact. Van de tweede bleven de brughoofden na verwijdering van het brugdek decennialang verweesd achter, terwijl de spoorberm aan beide kanten stukjes bij beetjes afgegraven werd. Vandaag staan ze daar bijna vergeten in het landschap, allebei in zorgwekkende toestand.
|
Planoit - de spoorbedding naar Hennuyères is hier compleet verdwenen...
...behalve dan deze doorgang tussen de weilanden (27 februari 2015)
|
Hennuyères - voorheen nog een ruime doorgang tussen de weilanden... (14 april 1988)
|
...vandaag twee eenzame brughoofden tussen vage landerijen (6 december 2013)
|
Hennuyères Etat - het viaduct in aanleg...
voltooid...
|
Verderop is de oude spoorbedding volledig opgeslokt door uitgebreide woningbouw, tot aan het voetpad (+halte) naar de voormalige ‘Tuileries de Hennuyères’. Voorbij dit punt, tot even voor spoorlijn 96 naar Mons, is de spoorberm nog enigszins te onderscheiden, althans in het winterseizoen - in de zomer is deze quasi dichtgegroeid. Maar even voor de Rue de la Gare en de parallel lopende spoorlijn is deze berm abrupt onderbroken.
...en kort voor de afbraak in 1952 (foto Onze Buurtspoorwegen)
|
Hennuyères Etat - laatste stuiptrekking van een viaduct dat zich niet zomaar gewonnen wilde geven (31 maart 1978)
|
Op deze plek lag immers een groot viaduct, met vijf bogen in metselwerk over de Rue de la Gare en aansluitend een metalen brug (plus brughoofd) over de spoorlijn zelf die hier tot vandaag vier sporen telt. Dit behoorlijk indrukwekkende bouwwerk, toch zo’n 60 meter lang, werd in 1952 – tien jaar na opbraak van het spoor door de bezetter - (bijna) volledig afgebroken. Bijna, want wat bleek? Dat naast de Rue de la Gare alleen het zichtbare gedeelte was verdwenen. En toen men begin 1978 de verlaten berm verder wilde afgraven kwamen daar plots een halve pijler en een volledig landhoofd tevoorschijn – die uiteraard geen lang leven meer beschoren waren.
|
Hennuyères Etat - de hoge berm aan de overkant van de spoorlijn (8 februari 2008)
|
Hennuyères Etat - het buurtspoorwegtracé richting Rebecq (27 februari 2015)
|
Eens voorbij dit verdwenen viaduct loopt het tracé heel even langs de Rue de la Dîme, de enige plek waar we de halte “Station Etat” kunnen situeren, want voor het overige was daar – mede door de topografie en het hoogteverschil – geen enkel contact tussen beide spoorwegexploitaties.
Of er ook aan de overzijde van de spoorlijn viaductresten waren konden we niet achterhalen. Begin 2015 stelden we vast dat het uiteinde van de hoge berm (foto) kort voordien was afgegraven. Daar prijkt nu een "functionele" constructie.
|
Van Hennuyères-Etat naar Rebecq Voorbij het station Hennuyères trok de buurtspoorweg in een slingerbeweging over de heuvel doorheen open akkerland. Door de jaren heen heeft de landbouw hele delen van het oude tracé ingenomen, al blijft hier en daar nog een stuk dichtbegroeide bedding over. Dit is o.m. het geval even voor het gehucht La Genette, waar de buurtlijn de steenweg naar Mons dwarste, of nog in volle veld vlakbij de hoeve Millecamps. Wat verder, voorbij de Chemin de la Malpensée, werd de voormalige spoorbedding over zo’n 500 meter volledig bedolven onder een reusachtige stortheuvel van de steengroeve van Quenast daar vlakbij.
|
In het midden: de oude spoorzate voorbij de hoeve Millecamps - links achteraan de grote (beboste) stortberg die een deel van het tracé volledig bedolven heeft (27 februari 2015).
|
|
Wij vinden het buurttracé echter terug vlak na een hoge betonnen brug over een smalle asfaltbaan vol blutsen en gaten, de Chaussée de la Genette – ooit verbindingsweg tussen Hennuyères en Rebecq, wellicht de reden waarom er toen een brug kwam tussen de groeve en de stortheuvel, en deze weg niet gewoon omgelegd werd.
|
omg.Rebecq - hoge brug over de Chaussée de la Genette (27 feb.2015)
Voorbij de brug is de voormalige spoorbedding goed te volgen (zie hiernaast - 27 februari 2015). In het begin nogal slijkerig, daarna een voetpad achter de huizen (‘Sentier de la Genette’), met verschillende dwarsstraten, om tenslotte uit te komen op de geasfalteerde ‘Sentier Cliquet’ langs de gemeentelijke sportvelden bij Le Gobard – maar nog steeds op de oude spoorzate.
|
|
Voorbij de verbindingsweg Quenast-Rebecq is het tracé niet langer toegankelijk en beschrijft het een scherpe bocht van 180° over de voormalige spoorlijn Tubize-Rognon vooraleer het eindpunt te bereiken, vlak naast het station van Rebecq. Ondanks de opbraak van de buurtlijn in oorlogstijd bleef de metalen brug over de spoorlijn decennia lang onaangeroerd – al bleef van het brugdek alleen de metalen structuur over die beide borstweringen bijeenhielden. Pas na 2010 werd deze constructie ontmanteld, maar de massieve brughoofden in natuursteen zijn nog intact. Voorbij de brug is de hoge berm naar het station nog steeds aanwezig maar volledig dichtgegroeid.
Rebecq - de buurtspoorwegbrug over de voormalige NMBS-lijn naar Rognon bleef al die tijd zo goed als onaangeroerd (4 oktober 1982)
|
Rebecq Le Gobard (27 feb.2015)
Rebecq - zo'n 70 jaar na het einde van de buurtspoorweg werd het brugdek dan toch verwijderd (13 november 2014)
|
|
Het station Rebecq was het eindpunt van de buurtlijn uit Virginal (postkaart hiernaast). Nochtans had de NMVB toentertijd reeds de vergunning bekomen voor een verlenging naar Braine-le-Comte via Steenkerque, weliswaar doorheen een agrarisch en dunbevolkt gebied. Maar het tij was al aan het keren, en dit project stierf met zoveel andere een stille dood. |
terug naar de homepagina