DE BUURTSPOORWEGSITE VAN BOHAN |
Texte français
au bas de cette page |
|
geheel bij toeval mochten we via derden vernemen dat de tunnel in 2022 heropend werd en het viaduct van Membre enigszins 'hersteld' - best leuk, daar niet van, maar de grauwe laag asfalt ontneemt deze site zijn aura van mysterie en avontuur - reden te meer om zich hierna daarvan nog eens goed te laten doordringen - |
|
Een reconstructie uit 1965...
|
DE BUURTSPOORLIJN
Beide dorpen liggen op de in 1913 geopende buurtlijn Gedinne-Vresse-Membre die pas twintig jaar later zou worden doorgetrokken tot Bohan. Dat het zo lang geduurd heeft had te maken met WO I die zo goed als alle op stapel staande projecten dwarsboomde, maar ook met een hindernis van formaat: een steile rotsachtige landtong middenin zo’n grote ingesneden meander van de Semois (zie kaartje). Liever dan de hele omweg langs de rivier koos men voor de kortste weg, met een tunnel dwars door de heuvel en aan beide kanten een viaduct over de rivier. |
Toen de nieuwe verbinding op 5 mei 1935 eindelijk een feit was wilde men die meteen verder doortrekken tot Sorendal, eindpunt van de eveneens metersporige departementale lijn uit Monthermé, langs de Franse Semoy, vlak over de grens. Na allerlei beslommeringen van staatkundig-politieke aard kwam deze verlenging tot stand op 17 oktober 1938. Maar het jaar daarop brak voor Frankrijk de oorlog uit en de grenzen gingen dicht. Meteen het einde van deze amper één jaar oude internationale verbinding. Tot overmaat van ramp blies het Franse leger op 11 mei 1940 beide viaducten op, althans gedeeltelijk. Toch kon men tijdens de winter van 1941-42 met houten noodbruggen de verbinding met Bohan herstellen. Tot Duitse troepen op de terugtocht ze op 6 september 1944 in brand staken.
Zeldzame beelden van de twee viaducten over de Semois. Links het viaduct van Membre, nog intact - rechts het gedeeltelijk opgeblazen viaduct van Bohan tijdens de oorlog, met de houten noodconstructie om de spoorverbinding te herstellen (allebei uittreksels uit oude postkaarten).
|
|
|
Na de oorlog zagen de Buurtspoorwegen geen heil meer in zulke afgelegen buurtlijnen. En dus werd in 1947 het spoor tussen Vresse en Bohan zonder meer uitgebroken. Tot vandaag echter blijven de getuigen van dit kortstondige lijnstuk naar Bohan heel aanwezig in de Semoisvallei. Van beide viaducten blijven 3 van de 5 bogen overeind (die van Membre in twee aparte stukken). De tunnel werd dichtgemetseld ten behoeve van een teler (wellicht champignons) maar is al geruime tijd opnieuw verlaten.
DE VIADUCTEN
Beide viaducten waren 90 meter lang, met vijf grote betonnen bogen en volledig bedekt met natuursteen. Na het viaduct van Ecaussinnes wellicht de langste stenen kunstwerken van het buurtspoorwegennet. De drie overblijvende bogen van dat van Bohan, bekend als de “Pont Cassé”, sluiten aan op het verdere tracé naar het vroegere station, thans een wandelweg, en zijn een gegeerd fotoonderwerp, vooral door hun weerspiegeling in het water van de Semois.
|
Het viaduct van Bohan van op de rechteroever - heel achteraan, in de schaduw en het struikgewas, het tunnelportaal (8 april 1997)
|
|
De ruïnes van het andere viaduct, dat van Membre, liggen aan weerszijden van de rivier. Twee bogen staan op de buitenoever, vlakbij een grote camping. Aan de overkant staat de andere boog het grootste deel van de dag in de schaduw, samen met het dichtgemetselde tunnelportaal er vlak achter (9 maart 2012).
|
|
DE TUNNEL
Met zijn 220 meter is hij de langste van de (weinige) echte buurtspoorwegtunnels, en bovendien is hij een uniek bouwwerk. Let op de sierlijke architectuur van allebei de tunnelportalen, die fel contrasteert met de klassieke soberheid van de naburige tunnel van Bouillon, en nog meer met de haast barokke portalen van de andere twee authentieke NMVB-tunnels (Trooz en Dalhem). Ook vanbinnen valt hij op door zijn betonnen tunnelkoker met daarin 9 eigenaardige schuilnissen, en waarvan de diameter een stuk kleiner is dan bij een doorsnee enkelspoortunnel op het 'grote' net.
Met zijn 220 meter is hij de langste van de (weinige) echte buurtspoorwegtunnels, en bovendien is hij een uniek bouwwerk. Let op de sierlijke architectuur van allebei de tunnelportalen, die fel contrasteert met de klassieke soberheid van de naburige tunnel van Bouillon, en nog meer met de haast barokke portalen van de andere twee authentieke NMVB-tunnels (Trooz en Dalhem). Ook vanbinnen valt hij op door zijn betonnen tunnelkoker met daarin 9 eigenaardige schuilnissen, en waarvan de diameter een stuk kleiner is dan bij een doorsnee enkelspoortunnel op het 'grote' net.
|
|
|
Hierboven de tunnelportalen kant MEMBRE (links) en BOHAN (rechts)
(auteurs onbekend), daaronder met de aansluitende tunnelkoker (foto's Andy Heynderickx) 
|
|
|
En vandaag?
Na de opbraak van de spoorlijn werden beide tunnelopeningen zonder meer dichtgemetseld. Het portaal kant Bohan ligt in een bijna dichtgroeide sleuf met steile wanden, wat het behoorlijk lastig maakt om het vanaf de openbare weg te benaderen. De toegangsdeur werd pas later ingebracht - getuige de foto hiernaast, uit 1966 - maar later weer verwijderd (geforceerd?). Ook in het andere portaal, kant Membre, werd een toegangsdeur aangebracht. Later werd deze opening wel dichtgemetseld, maar zoals je ziet houden dergelijke versperringen niet lang stand, evenmin als bij andere spoorwegtunnels trouwens. Wie de tunnel langs deze kant wil bereiken wacht een vrij zware tocht op de flank van de behoorlijk steile valleiwand. Tenzij men er de voorkeur aan geeft ter plaatse de Semois over te steken... Eén ding staat vast: sensatie verzekerd! |
|
Het tunnelportaal kant Bohan. Nu eerst nog tot beneden geraken... (9 maart 2012)
|
...en dan naar binnen! (foto Andy Heynderickx)
|
|
EEN UNIEKE BUURTSPOORWEGSITE
De site van Membre-Bohan is een unicum op het voormalige buurtspoorwegennet met zijn handvol tunnels en waar viaducten van dergelijke omvang al even schaars zijn, in tegenstelling tot tal van secundaire netten, o.m. in buurland Frankrijk en in Italië.
Het viaduct van Membre - een lekkere kluif voor acrobaten (9 maart 2012)
|
De 'pont cassé' te Bohan (9 maart 2012)
Hun ruïnes, weerspiegeld in het water van de Semois, geven de site een surrealistisch tintje. Met bovenal die geheimzinnige tunnel waarvan het portaal kant Membre alleen in de winter waarneembaar is, maar zo goed als onbereikbaar blijkt. Tenzij met een flinke dosis gedrevenheid en een onweerstaanbare drang naar avontuur...
|
terug naar de homepagina
LE SITE VICINAL ET LE TUNNEL DE BOHAN
c'est par hasard que nous apprenons que le site du tunnel a été rendu accessible et goudronné, et le viaduc de Membre quelque peu 'rétabli'
- raison de plus pour s'imprégnier de ce site délaissé depuis la dernière guerre et qui vient de perdre son auréole de mystère et d'aventure...
|
Mystères, aventures, nouvelles découvertes… Tout cela merveilleusement réuni au fin fond de la vallée de la Semois, entre Membre et Bohan, avec un site ferroviaire assez exceptionnel sur l’ancienne ligne vicinale Gedinne-Bohan qui de 1938 à 39 poussait même une pointe jusqu'en France. Nous retenons avant tout le passage en tunnel à travers l’éperon rocheux situé entre les deux villages, encadré par deux viaducs sur la Semois qui malheureusement firent les frais de plusieurs actes de guerre. Après quoi la ligne fut abandonnée sans plus.
LES VIADUCS
Avec leurs cinq grandes arches en béton et une longueur de 90 mètres chacun ils furent les plus longs ouvrages de ce type sur le réseau vicinal, hormis celui d'Ecaussinnes, jamais mis en service. Les trois arches subsistantes du “Pont Cassé” de Bohan restent accessibles depuis l’ancien tracé vers la gare, devenu chemin de promenade. Avec leurs réflets dans la Semois, ces ruines sont un sujet photographique tres prisé. Ce qui n’est guère le cas pour les ruines du viaduc jumeau, ceui de Membre, dont deux arches subsistent, solitaires, jouxtant un énorme camping. La troisième, blottie dans l’ombre au plus gros de la journée, tout comme le portail muré du tunnel, se trouve sur l’autre berge. Plus la moindre trace du pilier médian, dynamité en 1940. LE TUNNEL |
Le viaduc de Bohan (9 mars 2012)
|
Bohan - portail perdu au fond d'une tranchée
|
Cet ouvrage est unique pour l’architecture particulière et élégante de ses deux portails, la galerie bétonnée avec ses 9 niches d’un style inhabituel, sa taille réduite par rapport à un pertuis ferroviaire classique, et ses 220 mètres qui en font le plus long des rares tunnels percés sur l'ancien réseau vicinal. Les deux portails sont murés. Celui côté Bohan, où la porte d’accès à disparu, se trouve dans une profonde tranchée aux parois très raides, perdue dans la végétation, rendant son accès depuis la voie publique assez pénible.
|
L'intérieur côté Membre... (photo Andy Heynderickx)
|
Pour atteindre l’autre portail, côté Membre, sans passer par le tunnel, il faut prévoir une escalade fort laborieuse à flanc de coteau très escarpé, à moins que l’on ne préfère traverser la Semois, en kayak… ou à la nage. Dans chacun des cas, quelle sensation!
UN SITE VICINAL UNIQUE
Le site ferroviaire de Bohan (et Membre), avec son tunnel encadré par deux viaducs de dimensions respectables, est un cas unique sur l'ancien réseau vicinal, où déjà les tunnels et les viaducs en pierre de taille sont rares, contrairement à de nombreux réseaux secondaires Français et Italiens. Ajoutons à cela le tableau surréaliste des deux ponts ruinés, se réflétant dans le courant tranquille de la Semois. Et enfin, ce tunnel mystérieux, dont le portail côté Membre n'est vraiment visible qu'en hiver seulement, et quasiment inaccessible - a moins que l’on ne dispose d’une bonne dose d’engouement et de ce besoin irrésistible de partir à l'aventure…
Le site ferroviaire de Bohan (et Membre), avec son tunnel encadré par deux viaducs de dimensions respectables, est un cas unique sur l'ancien réseau vicinal, où déjà les tunnels et les viaducs en pierre de taille sont rares, contrairement à de nombreux réseaux secondaires Français et Italiens. Ajoutons à cela le tableau surréaliste des deux ponts ruinés, se réflétant dans le courant tranquille de la Semois. Et enfin, ce tunnel mystérieux, dont le portail côté Membre n'est vraiment visible qu'en hiver seulement, et quasiment inaccessible - a moins que l’on ne dispose d’une bonne dose d’engouement et de ce besoin irrésistible de partir à l'aventure…
|
bijgewerkt - mis à jour: 25-11-2023
|
|