TUNNELS LANGS DE VESDREDe Vesderlijn van Liège (Luik) naar Verviers en Aachen (lijn 37) geldt als de meest tunnelrijke van het nationale spoorwegnet. Niet minder dan 20 tunnels waren nodig, van de monding van de Vesdre in de Ourthe bij Chênée tot tegen de kam van Welkenraedt en Herbesthal, en dit over een afstand van 33 km. Een grandioze rit doorheen een betoverende vallei. Deze tunnels, reeds afgewerkt in 1841, kwamen in dienst in de loop van 1843 en horen tot de oudste van het land. De meeste zijn dus meer dan 170 jaar oud, maar niet allemaal. Want toen lijn 37 medio de jaren 60 onder draad moest, kon dit alleen mits aanpassing van het vrijruimteprofiel van bruggen en tunnels, en bleken twee van hen ineens niet langer nodig.
Zo te zien diende de korte Tunnel de Prayon (43 meter), vlak voor het station Trooz, veeleer als een soort steunbeer voor de steile rotswand waartegen hij aanleunde dan als obligate doorgang doorheen deze rotsformatie. Het hele gebied rond de vallei van de Vesdre, tot op het plateau van Herve, staat nu eenmaal bekend als geologisch vrij complex, al reiken de talrijke breuklijnen niet meteen tot Trooz-Prayon. Voor zover wij kunnen nagaan ziet het er vandaag niet naar uit dat de bewuste rotswand ontdaan van zijn tunnel voor problemen zorgt.
|
|
De Tunnel de la Basse-Crotte (113 meter), vlak na het voormalige station Verviers-Est, was evengoed een flanktunnel, gegraven doorheen een uitstulping van de valleiflank. Om de aanleg van uitwijksporen mogelijk te maken, het lijnprofiel te verbeteren en de snelheidslimiet tot 50 km/h op te heffen werd de tunnelsite niet alleen opengegooid maar ook aanzienlijk verbreed. Merkwaardig genoeg blijft van de zuidelijke binnenwand van de tunnel de onderste 3-4 meter tot vandaag overeind, terwijl het huidige tracé een stuk opgeschoven is. Deze plek aan de voet van een steile rotswand is per definitie onbereikbaar, zodat de foto hieronder noodgedwongen vanuit een voorbijrijdende trein (80-90 km/h) werd gemaakt.
Tunnel Basse-Crotte - wat overblijft van het oostportaal en van de zuidelijke tunnelwand (27 januari 2015)
|
De werken voor de elektrificatie van lijn 37 brachten ook een grondige verbouwing mee van de 'Tunnel du Palais de Justice', hartje Verviers. Gelijk ging men over tot overwelving van de 200 meter lange sleuf naar de verderop gelegen Tunnel du Trou du Pont, waarvan het zuidwestelijke portaal aldus niet langer zichtbaar is.
|
Verviers - aanloop naar de Tunnel du Trou du Pont (achterin), thans overdekt
|
De Chic-Chactunnels in Verviers
Tijdens onze zoektocht naar oude tunnels in de provincie Liège/Luik waren wij einde 2013 toevallig getuigen van een zeldzaam schouwspel: het openbreken van de huidige tunnel aan en onder het station Verviers-Central. Nu zal je wellicht verwonderd opkijken dat wij een tunnel onder de loep nemen die nog steeds in dienst is. Maar je moet weten dat onder het thans opengebroken stationsplein niet minder dan VIER verdoken tunnelportalen liggen, alle vier tot voor kort aan het oog onttrokken. Meteen de reden waarom wij dit geheel evengoed bij de 'oude tunnels' rekenen.
Tijdens onze zoektocht naar oude tunnels in de provincie Liège/Luik waren wij einde 2013 toevallig getuigen van een zeldzaam schouwspel: het openbreken van de huidige tunnel aan en onder het station Verviers-Central. Nu zal je wellicht verwonderd opkijken dat wij een tunnel onder de loep nemen die nog steeds in dienst is. Maar je moet weten dat onder het thans opengebroken stationsplein niet minder dan VIER verdoken tunnelportalen liggen, alle vier tot voor kort aan het oog onttrokken. Meteen de reden waarom wij dit geheel evengoed bij de 'oude tunnels' rekenen.
Eerst dit: er zijn TWEE Chic-Chactunnels. De eerste werd einde 1843 in gebruik genomen, bevindt zich op de oorspronkelijke spoorlijn naar Duitsland vanuit het toenmalige hoofdstation en is thans verlaten - zie verder bij Verviers-Ouest.
Verviers-Central - het statige station troont hoog boven de perrons en de middelste tunnel (19 december 2009)
|
De tweede is geen gewone tunnel, maar een complex van VIER verschillende tunnels op de huidige lijn 37 Liège-Aachen, vlak naast de eerste tunnel. Wel wordt dit officieel beschouwd als één geheel, waarin vooral het opvallend lange perron van de sporen 1-2 verder doorloopt. Onder het station zelf zijn DRIE parallelle tunnels aangelegd van elk een 30-tal meter (met resp. de sporen 1, 2-3 en 4-5), gevolgd door een 60 meter lange overwelfde ruimte onder het stationsplein. Dit plein fungeerde tot voor kort als draaischijf voor de meeste regionale buslijnen rond Verviers.
|
Verviers-Central - middelste van de drie tunnels onder het station (achterin is de afbraak volop bezig) (12 dec.2013)
|
|
Voorbij de perrons komen de sporen samen in het portaal van de ca. 100 meter lange ietwat trechtervormige tunnel onder het Place de la Victoire en het aangrenzende parkje, "Chic-Chac" in de volksmond. Deze tunnel is de oudste van het complex en dateert uit het begin van de vorige eeuw. De drie parallelle tunnels werden aangelegd voorafgaand aan de bouw van het station zelf (1925-29), zoals duidelijk te zien achteraan op de merkwaardige foto hiernaast. Na de bouw van het nieuwe station werd ook de tussenruimte overwelfd en kwam het huidige stationsplein tot stand.
Deze foto (auteur onbekend) dateert uit begin de jaren 20. Uiterst links de 'barakken' van het voorlopige station. Rechts een reizigerstrein op spoor 1 dat na WOII zou worden uitgebroken, maar in 1965-66 heraangelegd voor een betere doorstroming doorheen Verviers-Central. Vergelijk met de foto uit 2014 daar vlak onder. |
|
Verviers-Central - het lange perron onder het open stationsplein, met achterin de tweede Chic-Chactunnel (12 oktober 2014)
|
Dit plein is nu volledig opengebroken omdat het betonnen gewelf te laag bleek voor de nieuwe dubbeldek-rijtuigen van de IC-dienst naar Eupen. Hierdoor zijn de verdoken tunnelportalen onder het stationsgebouw opnieuw zichtbaar, toch zolang er geen nieuw gewelf komt - en daar werd in de loop van 2015 mee begonnen.
|
Verviers-Central - de drie kleine tunnels onder het station, mooi op één rij (12 oktober 2014)
|
Opgelet! Het tunnelcomplex dat bekend staat als 'Tunnel de la Chic-Chac' (de tweede) heeft een aslengte van 192 meter - en zeker geen 388 meter zoals in tal van documenten en publicaties steevast maar verkeerdelijk wordt volgehouden!
|
Het fatum van Verviers-Ouest
En de eerste 'Tunnel de la Chic-Chac'? Deze 120 meter lange tunnel (T1) onder het Place de la Victoire ligt naast de huidige (T2), op de intussen verdwenen spoorverbinding (B) vanuit het voormalige kopstation Verviers-Ouest, toen hoofdstation, richting Duitsland. Reeds in 1867 kwam er achter de huizen van de Rue d’Ensival een dubbelsporige verbindingsboog (C) om voor sommige treinen het kopmaken te vermijden. Op het einde van de 1e wereldoorlog kwam echter de huidige verbinding (D) in de plaats, met een nieuw station Verviers-Central in een voorlopig barakkencomplex in afwachting van het huidige gebouw dat pas in 1930 werd ingehuldigd. Voortaan lieten de reizigerstreinen Verviers-Ouest dus links liggen, al bleef het wel in gebruik als goederenstation en als douanecentrum (Verviers-Entrepôt).
Door de elektrificatiewerken én de aanleg van de autoweg uit Battice (thans E42) met afrittencomplex aan de Rue Gérardchamps, vlakbij Verviers-Ouest, werd het roer echter omgegooid. De westelijke tak (A) verdween volledig van de kaart en de oostelijke (B) werd in ere hersteld. Tot de definitieve sluiting van Verviers-Ouest in juni 1992 en de opbraak van de laatste sporen enkele jaren later – ditmaal voorgoed.
|
Westportaal van de Chic-Chac 1 tunnel - de dagen van het spoor zijn geteld, het portaal volgt later (foto Pierre Moson)
|
De Chic-Chactunnels - de twee oostportalen, zij aan zij, tijdens de doortocht van een speciale stoomrit (26 juni 1988)
|
Oostportaal van de Chic-Chac 1 tunnel, met liefhebberstrein - het spoor wordt almaar minder gebruikt (26 mei 1990)
|
Overzicht van beide Chic-Chactunnels na opbraak van het spoor naar Verviers-Ouest (rechts) (foto Pierre Moson)
|
|
Rond 2005 werd het verlaten stationsterrein volledig heringericht voor de aanleg van een commercieel centrum met ruime parking, en de spoorwegsleuf bij die gelegenheid grotendeels dichtgegooid, inclusief het westelijke tunnelportaal.
Het oostportaal daarentegen, met beide Chic-Chactunnels zij aan zij, blijft zichtbaar vanuit het stadspark naast de Rue du Théâtre. Hopelijk komt niemand op het onzalige idee om de tunnelmond van Chic-Chac 1, de oudste spoortunnel van Verviers, op zijn beurt te willen dichtgooien. Hiernaast: tussen het commercieel centrum en de huizen van de Rue d'Ensival blijft het tracé van de eerste verbindingsboog (C) uit 1867 enigszins gevrijwaard (6 februari 2014). |
|
Tunnel Dolhain - het noordportaal (30 december 2013)
|
|
De unieke buurtspoorwegtunnel van Trooz
Tot slot keren we terug naar Trooz voor een buitenbeentje: daar vind je de enige buurtspoorwegtunnel op normaalspoor van het land, op de oude lijn Trooz-Poulseur. Dit unicum met de wat overdadig maar fraai gedecoreerde tunnelportalen vind je even voorbij het station, richting Verviers, waar de stoomtram dwars doorheen een rotswand de scherpe afslag naar Banneux en Louveigné vermeed. Deze buurtlijn, een van de weinige op normaalspoor, was echter geen groot succes. Reeds in 1937 werd het lijnvak Trooz-Sprimont gesloten en de rails niet lang daarna uitgebroken. De sectie Sprimont-Poulseur had meer geluk en zou het tot in 1965 uitzingen, maar dat is een ander verhaal.
|
Trooz (Mosbeux) - tunnelportaal zuidkant
|
|
Trooz (Mosbeux) - zuidportaal of nooduitgang? (17 okt 2006)
|
Vandaag gaat de buurtspoorwegtunnel van Trooz (niet
verwarren met zijn naamgenoot op de ‘grote’ spoorweg) door het leven als
wijnkelder, en mits je echt belangstelling toont voor wijnproeven (en kopen) mag je deze
oude tunnel ineens vanbinnen een bezoekje brengen. Open vanaf woensdag, enkel in de namiddag. Alleen jammer dat aan het noordportaal de fraaie steunmuur in natuursteen inmiddels verdwenen is en vervangen door een constructie in cementblokken. Aan de andere kant daarentegen zijn de steunmuren vrijwel intact maar zo goed als onzichtbaar achter de begroeiing. En wie de foto's aandachtig bekijkt zal meteen vaststellen dat beide tunnelmonden een vrij ingrijpende facelift ondergingen...
terug naar de homepagina