BUURTSPOOR OVER DE GRENS
Lignes vicinales transfrontalières
Evenals de 'grote' spoorweg liet de buurtspoorweg zich niet tegenhouden door de staatsgrenzen, zij het mits de nodige douane- en andere formaliteiten. Vooral naar Nederland, in mindere mate ook naar Frankrijk, vonden wij een aanzienlijk aantal grensovergangen. Niet zo naar Duitsland, op die ene uitzondering na, van Dolhain naar Eupen, al kwamen er door de grensverlegging na WO l er ineens drie bij. En naar het Groothertogdom had je die ene overgang in Martelange, ook al bleven de sporen aan weerskanten van de grens strikt gescheiden.
De meeste overgangen waren voorzien van een eigen tolkantoor in een specifieke bouwstijl, sommige met een stationsgebouw ernaast, en daar vlakbij een kleine loods voor de dedouanering van goederenwagons, met uitspringende nok voor de rook van de stoomlok die ze inbracht. De meeste van deze grensovergangen overleefden WO ll niet. Wat wel bleef is een handvol grensstations met tolkantoor, soms met een al dan niet omgebouwde douaneloods erbij. Aan Nederlandse kant zijn de meeste al lang geleden verdwenen, al blijven er tegenwoordig toch nog enkele over. Aan Franse kant hebben ze beter stand gehouden, ook al zijn het er beduidend minder dan aan de noordgrens.
Wat zeker opvalt is het groot aantal grensovergangen naar Nederland, niet minder dan 16. De meeste werden opgeheven in de jaren 30, de laatste tijdens of kort na WO ll. Van dit alles hebben we een zestal overblijfselen kunnen lokaliseren. Voor een aantal andere zullen wij ons noodgedwongen moeten beperken tot oude zichtkaarten, of toch de digitale versie ervan. En de rest, tja...
|
Tout comme les 'grands' chemins de fer, les vicinaux avaient eux aussi leurs gares frontalières. On les trouve avant tout à celle vers les Pays-Bas, et dans une moindre mesure vers la France. La plupart de ces passages comprenaient un bureau de douane (reconnaissable ci-après à son pignon avec pointe), plus d'une fois accompagnés d'un bâtiment de gare classique avec étage, mais dans un style correspondant Quelque peu à l'écart, une petite remise dans le style des dépôts vicinaux, mais beaucoup plus courte, et uniquement affectée au dédouanement des wagons de marchandises. La plupart de ces gares frontalières ne survécurent pas aux années 30, voire la guerre de 40-45 ou l'après-guerre immédiat. Aujourd'hui, seuls quelques rares bâtiments témoignent encore de leur existence révolue à tout jamais. |
DE 16 GRENSOVERGANGEN NAAR NEDERLAND
Hierna volgen de overige grensovergangen richting Nederland, de meeste op weinig bekende of zelfs compleet vergeten buurtlijnen. Mede hierdoor is de informatie die we hierover konden vinden bijzonder schaars. Hier en daar een sprokkel, of nog enkele historische beelden, al vonden we voor de meeste toch nog hun preciese ligging op historische kaarten, althans aan Belgische kant. Op Westkapelle na is er van dat tiental grensovergangen vandaag niets meer terug te vinden.
Over wat destijds aanwezig was aan Nederlandse kant vonden we bitter weinig, hooguit wat locaties op oude kaarten.
Al nemen we aan dat hierover degelijke naslagwerken moeten bestaan, maar dit valt buiten ons bereik.
Over wat destijds aanwezig was aan Nederlandse kant vonden we bitter weinig, hooguit wat locaties op oude kaarten.
Al nemen we aan dat hierover degelijke naslagwerken moeten bestaan, maar dit valt buiten ons bereik.
|
Ci-après nous passons en revue le restant des passages frontaliers vicinaux vers les Pays-Bas. Tous sont situés sur des lignes à peine connues, voire oubliées, ce qui ne nous a pas facilité la tâche. Ce n'est qu'en consultant d'anciennes cartes topographiques que nous avons découvert la plupart de ces gares douanières, surtout du côté Belge, et qu'en ratissant l'internet nous avons retrouvé ça et là les anciennes vues que nous vous présentons ci-après. |
Westkapelle (Schapenbrug)
|
Op de in 1951 verdwenen elektrische buurtlijn naar Sluis (NL) werd het oorspronkelijke tolkantoor (hiernaast) na WO l vervangen door een veel groter gebouw, zij het met een vergelijkbare structuur. Deze statige constructie staat er vandaag nog, maar biedt nu onderdak aan een paar handelszaken.
|
Strobrugge
|
Dit tolkantoor in het grensgehucht Strobrugge, op de SBM-lijn van Maldegem naar Breskens, lag gekneld tussen het Schipdonkkanaal en het Leopoldkanaal, 1 km voor de grens. De hoofdbaan naar NL is nu verbreed en omgelegd, maar deze plek bestaat nog steeds. Wel is de site van het tolkantoor thans ingenomen door andere gebouwen. Deze buurtlijn van de 'Stoomtram Breskens-Maldegem' (SBM) werd kort na WO ll opgeheven.
|
Watervliet (Hoogkasteel)
|
Mooi zicht op het tolkantoor op de buurtlijn uit Eeklo, pal op de aftakking van de korte zijlijn naar Waterland-Oudeman, links op de foto. De dubbele douaneloods achteraan heeft tot in de vroege jaren 30 wellicht ook gediend als stelplaats voor de laatste rit van de dag. Deze gebouwen zijn sindsdien verdwenen. Rechts liep het spoor nog een eindje verder naar de grens in Veldzicht. Daar kon worden overgestapt op de Nederlandse ZVTM-lijn naar IJzendijke, en was er ook een douanepost, waarvan het gebouw blijbaar nog aanwezig is. De verbinding naar IJzendijke werd al in de jaren 30 opgeheven. De reizigersdienst Eeklo-Waterland verdween pas in 1948, twee jaar later gevolgd door de goederenbediening en de volledige sluiting van deze lijn.
|
|
|
Belle vue du bâtiment douanier situé à Hoogkasteel, sur la bifurcation de l'antenne vers Waterland-Oudeman. La remise douanière en arrière-plan servit aussi de dépôt pour le dernier convoi de la journée. Tout ceci a disparu, alors qu'un autre poste douanier à Veldzicht, de l'autre côté de la frontière à 1 km de là, existerait encore. La liaison vers les Pays-Bas fut supprimée dans les années 30. Le reste de la ligne, de Eeklo à Waterland, disparut vers 1950.
|
Arendonk
ARENDONK - het verdwenen buurtstation met tolkantoor, richting NL
- het alleenstaande gebouw op de achtergrond staat er vandaag nog maar heeft niets te maken met de buurtspoorweg |
Dit stationsgebouw met tolkantoor, 500 meter voor de Nederlandse grens, lag op het uiteinde van de buurtlijn uit Turnhout die in Zwaneven aftakte van de lijn naar Mol. Kort over de grens, nog een heel eind voor Reusel (NL), was eveneens een tolkantoor, mogelijk het huidige gebouw op die plek. Na WO l werd aan Belgische kant omgeschakeld naar meterspoor, zodat richting Eindhoven moest worden overgestapt. Maar waar precies is niet meteen duidelijk.
Deze gebouwen tonen veel gelijkenis met deze van Meersel-Dreef (zie verder). Bovendien waren hier in Arendonk een paar loodsen en een reservoir aanwezig, zij het aan de andere kant, richting Turnhout. Op historische kaarten staat dit geheel vermeld als tolkantoor én stelplaats. De buurtlijn uit Turnhout werd in 1949 opgeheven. Alle gebouwen zijn sindsdien verdwenen, en het terrein volgebouwd met villa's.
|
|
Cette gare frontière avec bureau de douane au bout de la ligne vicinale Turnhout-Arendonk disposait d'un dépôt vicinal, avec quelques remises et un château d'eau. Peu au-delà de la frontière se trouvait un autre poste de douane, dont le bâtiment existerait encore, alors que côté Belge ceux-ci ont tous disparu après l'abandon de la ligne en 1949.
|
Smeermaas
|
Zeldzaam zicht van het tolkantoor en de douaneloods van Smeermaas op de voormalige buurtlijn van Maaseik/Lanaken naar Maastricht. Deze gebouwen zijn al lang verdwenen en de omgeving totaal onherkenbaar volgebouwd. Eigenaardig genoeg vindt men langs deze steenweg een vergelijkbaar gebouw, in dezelfde stijl maar kleiner, zij het juist over de grens, dus op Nederlands grondgebied.
|
|
Kanne
|
Verder zuidwaarts, voorbij Maastricht, op de buurtlijn van hieruit naar Glons, stond het tolkantoor van Kanne zo te zien in volle natuur, even buiten het dorp. Hoe anders vandaag: het tolstation en de buurtlijn verdwenen in 1940, het dorp heeft zich uitgebreid tot aan de Nederlandse grens en heeft hierbij het buurtspoorempacement ingepalmd. Dit heet nu 'Statieplein' en wordt zoals elders vooral gebruikt als parkeerplaats. Aan Nederlandse kant daarentegen, is het indrukwekkende douanegebouw van Neder-Canne nog steeds aanwezig.
|
Andere grensovergangen
Over de kortstondige grensovergang tussen Oosthoek en Retranchement (1929-1939), die vanuit Knokke enkel bereden werd van juli tot einde september, hebben we niets gevonden, behalve dan (op kaart) het buurtspoor zelf, bijna volledig langs de baan, met een stukje eigen bedding bij Fort Hazegras, even voor de grens. Deze ligt er nog, maar wel gebetonneerd tot fietsweg.
Van de grensovergang tussen Moerbeke en Zuiddorpe/Drieschouwen hebben we alleen het spoortracé gevonden, alsook een oude dienstregeling met een Belgische douanestop in Kruisstraat (Moerbeke) en een Nederlandse in Rodesluis, pal op de grens. Van geen van beide is op het terrein iets terug te vinden (cfr. Streetview). Deze verbinding vonden we nog in het Spoorboekje van 1931, maar daarna niet meer.
Over de grensovergang tussen Poppel en Esbeek vonden we enkel de locatie van een tolkantoor aan Nederlandse kant, vlak over de grens. Daar ligt thans een grote pompinstallatie (cfr. Streetview). Maar verder niets aan Belgische kant. Tenzij in het dorp zelf? De verbinding uit Turnhout sneuvelde in 1948, die van Poppel en Esbeek naar Tilburg verdween al midden de jaren 30.
En dan is er nog de grensovergang tussen Vroenhoven en Wilre, op de buurtlijn naar Maastricht. Daarvan hebben we zowel de locatie van de Belgische als die van het Nederlandse tolkantoor gevonden, maar verder niets. De site aan Belgische kant verdween jaren geleden bij de verbreding van het Albertkanaal, en in Wilre is er evenmin nog iets te vinden.
Tenslotte zou er vanuit Sas-van-Gent (NL) ook nog een grensverbinding van de ZVTM geweest zijn naar Zelzate, maar daarover hebben we op geen enkele van de geraadpleegde historische kaarten de minste concrete aanwijzing kunnen vinden.
Van de grensovergang tussen Moerbeke en Zuiddorpe/Drieschouwen hebben we alleen het spoortracé gevonden, alsook een oude dienstregeling met een Belgische douanestop in Kruisstraat (Moerbeke) en een Nederlandse in Rodesluis, pal op de grens. Van geen van beide is op het terrein iets terug te vinden (cfr. Streetview). Deze verbinding vonden we nog in het Spoorboekje van 1931, maar daarna niet meer.
Over de grensovergang tussen Poppel en Esbeek vonden we enkel de locatie van een tolkantoor aan Nederlandse kant, vlak over de grens. Daar ligt thans een grote pompinstallatie (cfr. Streetview). Maar verder niets aan Belgische kant. Tenzij in het dorp zelf? De verbinding uit Turnhout sneuvelde in 1948, die van Poppel en Esbeek naar Tilburg verdween al midden de jaren 30.
En dan is er nog de grensovergang tussen Vroenhoven en Wilre, op de buurtlijn naar Maastricht. Daarvan hebben we zowel de locatie van de Belgische als die van het Nederlandse tolkantoor gevonden, maar verder niets. De site aan Belgische kant verdween jaren geleden bij de verbreding van het Albertkanaal, en in Wilre is er evenmin nog iets te vinden.
Tenslotte zou er vanuit Sas-van-Gent (NL) ook nog een grensverbinding van de ZVTM geweest zijn naar Zelzate, maar daarover hebben we op geen enkele van de geraadpleegde historische kaarten de minste concrete aanwijzing kunnen vinden.
ZANDVLIET (verdwenen - disparu)
|
Het tolkantoor van Zandvliet, op 1500 m van de Nederlandse grens, kwam tot stand in 1887 en was veruit een van de oudste op het in 1885 opgestarte net van buurtspoorwegen. Het lag op de buurtlijn uit Antwerpen naar Bergen-op-Zoom en Tholen in Nederland. In de beginperiode was er buiten dit gebouw en de bijhorende douaneloods ook een rijtuigenloods met twee sporen - links op de oude zichtkaart hierboven, naast de openstaande douaneloods - waardoor Zandvliet dus ook een kleine stelplaats was. Maar voor hoelang, dat zijn we niet te weten gekomen. Op naoorlogse beelden staat de douaneloods er nog (hiernaast, met verluchtingskap) maar is de rijtuigenloods verdwenen. Let nog op het WC-gebouwtje naast het tolkantoor. Na WO l werd vanuit Antwerpen de spoorbreedte van 1,067 m teruggebracht naar meterspoor, en werd Zandvliet een overstapstation richting Nederland. Begin de jaren 30 werd het traject uit Antwerpen geëlektrificeerd, enkele jaren nadien echter gevolgd door de opheffing van de lijn naar Nederland.
Samen met de niet langer gebruikte douaneloods stond het mooie tolkantoor einde de jaren 50 nog recht, wellicht de laatste van zijn soort en nog wel in de oorspronkelijke bouwstijl. In 1960 werd de tramdienst uit Antwerpen echter opgeheven, en het hele emplacement jaren later met de grond gelijk gemaakt in het kader van de uitbreidingswerken voor de Antwerpse haven. Tegen de verwachtingen in bestaat de site van dit grensstation nog steeds (hieronder), zij het als een anoniem stuk weiland tussen het Schelde-Rijnkanaal en de verkeerswisselaar op de A12. Toch wel jammer van dat mooie tolkantoor. 
Zandvliet - het emplacement van het tolstation vandaag... (GoogleEarth)
|
tramterminus Zandvliet Tol, einde de jaren 50 (auteur onbekend)
|
WUUSTWEZEL (verdwenen - disparu)
|
Het tolkantoor van Wuustwezel lag destijds op de buurtlijn uit Antwerpen, vlak naast de hoofdbaan naar Breda. Hoewel de grens met Nederland nog een eind verder lag, lag dit tolkantoor op ruim 2 km daarvandaan, in het gehucht Braken (Oude Tol).
Op de oude prentkaarten zien we een douanegebouw in precies dezelfde bouwstijl als bij alle andere grensovergangen – ook aan de Franse grens – waar een buurtlijn de staatsgrens bereikte en al dan niet overstak. Ook de douaneloods voor de controle van de goederenwagons ontbrak hier niet (hiernaast), met even opzij een rechthoekig metalen waterreservoir voor de stoomlocomotieven. Wel was hier geen buurtstation zoals op sommige locaties, o.m. Middelburg, Meersel-Dreef, Molenbeersel en Kessenich. Heel wat andere grensovergangen beschikten evenmin over zo'n gebouw. Over een tolkantoor in Wernhout, op de aansluitende buurtlijn naar Rijsbergen en Breda, hebben we geen informatie gevonden. |
|
|
|
|
Wanneer het tolgebouw van Wuustwezel uiteindelijk verdween zijn we niet te weten gekomen, vermoedelijk in de jaren 30 of rond WO ll, alleszins nog voor de elektrificatie van deze buurtlijn in 1951. Merkwaardig genoeg stond het reservoir er in 1961 nog steeds, hoewel de stoomtractie al lang verleden tijd was. In 1972, zes jaar na de opheffing van de buurtlijn uit Antwerpen, werd het emplacement volledig opgeruimd en ingericht voor een nieuwe stelplaats, maar dan voor autobussen.
Op deze foto uit de jaren 50 zijn het tolkantoor en de douaneloods verdwenen (links achter het oude reservoir). Deze staat er echter nog, en het emplacement dient nog even voor de goederentrafiek (auteur onbekend)
|
|
Il y a un demi-siècle, à 2 km de la frontière, ce qui restait de la gare douanière de Wuustwezel dut laisser la place à un dépôt d'autobus. Depuis l'électrification de la ligne en 1951 ne subistait déjà plus qu'un grand réservoir pour locomotives rectangulaire d'un type particulier (ci-devant), dernier témoin visuel des installations douanières disparues aux abords de la 2e guerre mondiale (bureau et petite remise pour le contrôle douanier).
|
MEERSEL-DREEF
Het grensstation Meersel (-Dreef), op 1700 meter van de Nederlandse grens, lag op de buurtlijn uit Turnhout en Hoogstraten, die doorliep tot in Rijsbergen (NL). Deze verbinding werd na WO l volledig geëxploiteerd door de NMVB, dus ook in Nederland. In de vroege jaren 30 werd het amper 5 km lange grensoverschrijdende baanvak echter opgegeven, en de bediening beperkt tot Meersel-Dreef. Tijdens WO ll werd deze buurtlijn door de bezetter uitgebroken en na de oorlog niet opnieuw aangelegd.
|
Située sur la ligne vicinale de Turnhout à Rijsbergen (NL) la gare de Meersel (-Dreef) se trouvait à 1700 mètres de la frontière. Au début des années 30, la desserte transfrontalière (à peine 5 km) fut abandonnée. A peine 10 ans plus tard le reste de cette ligne fut démonté sur ordre de l'occupant, et jamais rétabli par après.
|
|
|
Zoals op de meeste grensovergangen naar Nederland vind je steevast dezelfde bouwstijl terug, zowel voor het buurtstation als voor het douanekantoor, met daar voorbij de douaneloods en een aangebouwde waterreservoir. Mede door de aanwezigheid van dit stationsgebouw kunnen we niet uitsluiten dat Meersel-Dreef in de beginperiode gediend heeft als hulpstelplaats voor het laatste konvooi van de dag, liever dan zo laat nog en zo goed als leeg de hele terugreis naar de hoofdstelplaats af te leggen, zeker wanneer het personeel in de omgeving woonde.
Uit de dienstregelingen van de jaren 30 blijkt wel dat dit voor Meersel-Dreef niet of niet langer het geval was.
Uit de dienstregelingen van de jaren 30 blijkt wel dat dit voor Meersel-Dreef niet of niet langer het geval was.
|
In Meersel-Dreef zijn deze grensgebouwen goed bewaard. In tegenstelling tot hun Limburgse soortgenoten verkeren ze in hun oorspronkelijke staat, of toch bijna, op wat kleine verbouwingen na. Allebei zijn thans bewoond. De douaneloods en het waterreservoir wat verderop zijn echter verdwenen.
|
|
MOLENBEERSEL
Links de voormalige douaneloods - thans woonhuis - waarin de goederenwagens een voor een werden nagekeken (29 maart 2019)
A gauche, l'ancienne remise douanière, poiur le dédouanement des wagons de marchandises
A gauche, l'ancienne remise douanière, poiur le dédouanement des wagons de marchandises
|
Op amper 7 km in vogelvlucht van het grensstation Kessenich ligt dat van Molenbeersel, op de voormalige buurtlijn van Maaseik naar Weert (NL). In tegenstelling tot zijn naaste buur werd deze volledig geëxploiteerd door de NMVB, zij het in opdracht van de bediende gemeenten aan Nederlandse zijde. Rond 1935 werd deze dienst stopgezet. Ook hier is het geheel zo goed als intact gebleven. Wel is van het douanegebouw tegen het eigenlijke station de typische dakkapel boven de ingang verdwenen. De achterin gelegen douaneloods – niet zichtbaar op de vanuit het dorp gemaakte foto’s – is nu omgebouwd tot woonhuis, maar goed herkenbaar aan het ronde venster in de zijgevel. Bij ons bezoek in 2019 werd het eveneens bewoonde station te koop aangeboden. Let nog op het rustige verkeer, in fel contrast met de drukte in Kessenich op diezelfde namiddag.
29 maart 2019
|
|
|
A 7 km à vol d'oiseau de la gare frontalière de Kessenich nous trouvons des bâtiments similaires sur l'ancienne ligne vicinale de Maaseik à Weert (NL), exploitée en territoire néerlandais pour le compte des communes desservies, et abandonnée vers 1935. L'ensemble est toujours en place et quasiment intact, même si la physionomie typique du bâtiment douanier accolé (ci-devant) a été altérée, ainsi que celle de la remise douanière, devenue maison d'habitation depuis, tout comme l'ancienne gare.
|
MIDDELBURG (O-VL)
Tot 1940 was er een buurtlijn van Brugge naar Aardenburg in Nederland. Deze liep o.m. over het Westvlaamse Moerkerke en het Oostvlaamse Middelburg – niet verwarren met het Zeeuwse Middelburg. Een ietwat merkwaardige verbinding over maar liefst drie verschillende provincies, w.o. het Nederlandse Zeeland. De uitbraak van WO ll betekende meteen het einde van deze grensoverschrijdende verbinding die, in tegenstelling tot heel wat andere, volledig geëxploiteerd werd door de NMVB. Dit verklaart wellicht de bouwstijl van het enige overblijvende grensgebouw, een verlaten douanekantoortje juist over de grens, op Nederlands grondgebied dus, niet ver van het Zeeuwse Eede waar ook een buurtlijn liep, ditmaal een Nederlandse, vanuit het Belgische Maldegem naar Aardenburg en Breskens. Aan Belgische kant was er in Middelburg een volwaardig buurtstation met aanpalend douanegebouw (hierboven), maar voor zover wij konden oordelen zonder douaneloods. Dit mooie geheel is echter verdwenen en het emplacement is nu ingenomen door lokale woningbouw.
Het grensgebouwtje aan de andere kant van de grens ligt naast een alleenstaande woning op een tweesprong in volle veld. Het staat al vele jaren leeg en verkeert in almaar slechtere staat. De aanpalende woning zag er in 2021 niet langer bewoond uit.
|
Het douanegebouwtje duidelijk in buurtspoorwegstijl maar toch op Nederlands grondgebied, op 14 oktober 2016 - hieronder nog enigszins toonbaar, een kleine 10 jaar eerder (auteur onbekend)
|
KESSENICH
|
Het buurtspoorwegstation van het grensdorp Kessenich lag op het uiteinde van de toenmalige buurtlijn uit Maaseik, in de meest noordoostelijlke uithoek van Belgisch Limburg, op nog geen 300 meter voor de Nederlandse grens. Niettemin liep het meterspoor hier verder, de grens over naar Ittervoort (NL), en verder naar Horn en Roermond, zij het geëxploiteerd door de toenmalige CLS, later overgenomen door de Limburgse Tramweg Maatschappij LTM. Van mogelijke doorgaande diensten tussen beide lijnen is alvast niets terug te vinden in de dienstregeling van 1931. De LTM-lijn naar Roermond werd pas begin 1935 opgeheven, wellicht gelijk met de buurtlijn uit Maaseik. Hoe dan ook, midden 1935 was de reizigersdienst hier reeds vervangen door bussen.
|
|
Hierboven het volledige grensstation, begin deze eeuw (auteur onbekend). De dakkapellen zijn verdwenen, maar de buurtspoorwegstijl is nog vrij goed herkenbaar, vooral dat van de kleine douaneloods achteraan, kant Maaseik (hierboven). Deze heeft veel weg van een klassieke stelplaatsremise, maar is veel korter en diende enkel voor dedouanering van goederenwagons. Sindsdien onderging dit geheel een aantal veranderingen, wat opnieuw het geval was tijdens ons bezoek in 2019.
29 maart 2019
|
|
La gare frontière de Kessenich se trouvait à l'extrémité d'une ligne vicinale originaire de Maaseik, à deux pas de la frontière avec les Pays-Bas, et où il avait correspondance avec une ligne rurale de la CLS (plus tard la LTM) vers Roermond, métrique elle aussi. Toutes deux furent supprimées début 1935. La vue d'époque donne une idée de la structure de cette gare et son bureau de douane annexe. Ces bâtiments existent toujours et sont faciles à reconnaître, malgré les modifications apportées au fil des ans. Remarquez, un peu à l'écart, la petite remise du même style que celles des dépôts, mais qui ne servait que pour le dédouanement des wagons de marchandises. Lors de notre visite en 2019 les travaux pour l'allonger en direction de l'ancienne gare battaient encore leur plein.
|
|
|
Wat uiteindelijk opvalt is dat de Belgische tolgebouwen allemaal van hetzelfde type zijn of waren, van Westkapelle tot Kanne. Voor zover we konden nagaan had slechts een handvol ook een eigen stationsgebouw: Middelburg, Arendonk, Meersel-Dreef, Molenbeersel en Kessenich, waarvan enkel de 3 laatste nu nog bestaan. Bovendien zijn deze drie de enigen waar niet alleen het voormalige tolkantoor nog aanwezig is, maar - op Meersel-Dreef na - ook de oude douaneloods, zij het danig verbouwd.
|
Finalement, nous constatons que les bâtiments douaniers jadis présents dans chaque point frontalier vicinal ont été construits selon un plan unique, ce qui les rend quasiment identiques, à quelques détails près. D'autre part, nous n'avons trouvé que cinq gares munies d'un bâtiment de service vicinal: Middelburg, Arendonk, Meersel-Dreef, Molenbeersel et Kessenich. Seul dans ces trois dernières l'ancienne gare existe encore, tout comme le poste douanier accolé. Enfin, ce n'est qu'à Kessenich et Molenbeersel que la remise douanière a survécu, cette dernière toutefois à peine reconnaissable. |