TABULA RASA |
|
Niets droeviger dan de moedwillige opbraak van een destijds zorgvuldig opgebouwde en geëxploiteerde spoorinfrastructuur.
De hiernavolgende beelden spreken voor zich. Ook verlaten spoorweginstallaties spreken tot de verbeelding, in afwachting van hun afbraak, vroeg of laat... Uiteraard is dit alles vandaag voltooid verleden tijd. Of toch niet helemaal?
Want heel uitzonderlijk kan het ook even anders. Dat zul je zo dadelijk kunnen vaststellen in de eerstvolgende bijdrage.
Daarna vind je enkele items die vroeger al aan bod kwamen, zoals de opbraak van de lijnen 87 en 106.
Nog andere zullen later volgen.
De hiernavolgende beelden spreken voor zich. Ook verlaten spoorweginstallaties spreken tot de verbeelding, in afwachting van hun afbraak, vroeg of laat... Uiteraard is dit alles vandaag voltooid verleden tijd. Of toch niet helemaal?
Want heel uitzonderlijk kan het ook even anders. Dat zul je zo dadelijk kunnen vaststellen in de eerstvolgende bijdrage.
Daarna vind je enkele items die vroeger al aan bod kwamen, zoals de opbraak van de lijnen 87 en 106.
Nog andere zullen later volgen.
|
Quoi de plus désolant que la destruction voulue d'une infrastructure ferroviaire jadis si soigneusement élaborée et exploitée?
Les vues qui suivent en disent plus qu'assez. De même que des installations ferroviaires abandonnées, en attendant leur démantèlement, tôt ou tard... Tout ceci est du passé révolu. Même si parfois, très rarement, c'est le contraire qui se passe, comme c'est le cas ci-après. Puis viennent quelques démontages déjà relatés auparavant, sur les lignes 87 et 106. D'autres cas suivront plus tard. |
Hindel - het vergeten zijspoor |
Hindel - la voie de débord oubliée |
Het is niet altijd kommer en kwel op het spoorwegnet. Neem nu de heraanleg van een verbindingsboog even voor Libramont. Of nog van een parallelverbinding bij Hindel, tussen de Gulptunnel en de voormalige vorming van Montzen op lijn 24. Dit spoor, 1 km lang, werd einde 2014 opgegeven. Na de opbraak zagen we echter kans om een kort bezoek te brengen aan het spoorloos gedeelte kort na de Gulptunnel (2019). Maar zie, zopas ontdekten we dat dit al ruim 10 jaar verdwenen spoor heel onlangs terug werd aangelegd en opnieuw onder draad gezet – wellicht met de oude masten die daar al die tijd waren blijven staan. Naar de reden hiervan kunnen we enkel raden, maar mogelijk is dit om de particuliere operatoren die in Montzen een ‘hub’ hebben langs hier te laten uitwijken, dit om het hoofdspoor sneller vrij te maken voor doorgaand goederenverkeer.
Deze site, in de streek bekend als 'les trois ponts' is vrij bijzonder, met een aparte spoorbaan opzij van de hoofdlijn en enkele betonnen kunstwerken uit de tijd dat lijn 24 door de bezetter werd aangelegd (hierboven). Hieronder, op 28 november 2014, zicht op de drie bruggen: de verste van lijn 24 en de middelste van de pas heraangelegde zijlijn, allebei gezien van onder de brug van de nog aanwezige spoorverbinding tussen de thans geasfalteerde lijn 38 uit Aubel en Hombourg en lijn 24, goed zichtbaar over heel de breedte van de oude zichtkaart hierboven.
|
Wat overblijft van de afslag van het zijspoor vlak na de Gulptunnel (31 december 2019)
Une des victimes de la table rase était une voie de débord de 1 km entre le Tunnel de la Galoppe et l’ancienne gare de formation de Montzen, sur la ligne 24. Abandonnée fin 2014, elle fut démontée par après. Ce fut l’occasion d’aller jeter un coup d’oeil sur la partie la plus intéressante de l'ancien tracé peu après la sortie du tunnel (ci-devant).
Voilà que, tres récemment, nous découvrions que cette voie venait d’être rétablie et remise sous tension. Sans en connaître la raison exacte, gageons que cette voie de débord doit permettre aux convois des opérateurs particuliers qui ont leur 'hub' à Montzen de dégager plus rapidement la voie principale pour le trafic de passage. Le site lui-même est connu dans la région comme celui 'des trois ponts'. Celui du fond (ci-contre) est de la ligne 24, et celui du milieu de la voie rétablie, la vue étant prise sous le raccordement entre la ligne 38 (actuellement goudronnée) et la ligne 24. |
Het spoor is nog maar pas buiten gebruik! (28 november 2014)
|
Beide foto's zijn gemaakt op dezelfde plek, naast de brug van de verbindingslijn uit Hombourg (cfr. foto van de 3 bruggen hierboven)
ces deux vues sont prises au même endroit, à côté du passage supérieur de la voie de liaison avec l'ex-ligne 38 |
|
|
Hierboven het opgebroken parallelspoor doorheen de korte tunnel onder de fly-over van de verbindingslijn uit Hombourg: links kant Gulptunnel,
rechts kant Montzen met de opvallende steunmuur langs de hoge talud van deze lijn (38/1 op het schema hieronder) (31 december 2019)
rechts kant Montzen met de opvallende steunmuur langs de hoge talud van deze lijn (38/1 op het schema hieronder) (31 december 2019)
|
Voor meer duidelijkheid vind je hiernaast een schema van de plaatselijke situatie - het heraangelegde parallelspoor (blauw) werd aangeduid met X - het spoor van 38/1 is buiten gebruik maar nog grotendeels aanwezig, al werd het tracé van lijn 38 hier grotendeels geasfalteerd Ci-contre le schéma avec la voie de débord X récemment rétablie (en bleu) - la voie 38/1, hors service, est en grande partie intacte, alors que la ligne 38 est maintenant goudronnée, sauf dans la traversée de la ligne 24
|
Noot - De hele site, inclusief de verbindingslijn uit Hombourg die destijds het nummer 38/1 kreeg, is vandaag volledig afgesloten. Foto’s van de nieuwe situatie zijn dan ook niet aan de orde. Noteer verder dat we voor deze parallellijn geen apart lijnnummer vonden, dit in tegenstelling tot vergelijkbatre situaties elders op het net.
|
Ci-devant deux vues de la voie de débord de part et d'autre du saut-de-mouton du raccordement de Hombourg (numéroté 38/1 dans l'après-guerre): à gauche côté tunnel, à droite côté Montzen (le 31 décembre 2019). Remarquez qu'actuellement tout le site est clôturé, ce qui rend des prises de vues de la nouvelle voie fort aléatoires. Enfin, notez que nous n'avons pas trouvé de numéro pour cette voie de débord parallèle, contrairement à des situations semblables en d'autres endroits du réseau.
|
De opbraak van lijn 87 |
Le démontage de la ligne 87 |
Spectacle désolant, lors du démontage de la ligne 87 entre Lessines et Renaix. A cette époque, la ligne condamnée se vit revivre un tant soit peu, grâce au passage du convoi du démolisseur sur ses rails sommairement débarrassés de la végétation envahissante, Chaque fois, les rails déboulonnés étaient hissés sur des wagons plats, sinon entassés le long de la plate-forme dégarnie. Ainsi, début mai 1971 en gare de FLOBECQ (ci-devant), après s'être acharné sur les voies adjacentes, le démolisseur entame le démontage de la voie principale.
Le 31 mai 1971, le train de démontage vient de dépasser la halte de Rigaudrye, hameau de Flobecq (ci-devant), où on s’est même donné la peine de dégager la plate-forme ferroviaire en entassant les traverses visiblement pourries. Sinon, tout y est encore: poteaux télégraphiques, signalisation au passage à niveau, et même le quai aux lampadaires typiques. Actuellement, ce genre d’exercice s’effectue à la mode du jour. Une grue sur pneus (sinon rail-route) arrache les rails déboulonnés et les traîne un à un jusqu’au lieu d’embarquement pour les hisser sur un camion, bien-sûr. Après quoi les traverses sont ramassées en vrac par une fourche mécanique - comme ce fut le cas pour la regrettée Vennbahn.
Sur la ligne 87, la plate-forme ferroviaire resta de longues années et en grande partie accessible comme agréable chemin de randonnée, jusque peu avant Renaix. Récemment, elle, s'est vue asphaltée, elle aussi. |
Otnuchterende beelden van de opbraak van spoorlijn 87 tussen Lessines en Ronse in mei 1971, heel anders dan tegenwoordig gebeurt. Eerst werd het spoor summier ontdaan van het overheersende struikgewas en een laatste keer bereden, zij het door het konvooi van de afbraakfirma. Daarop werden de spoorstaven een voor een losgevezen en op een platte wagon geladen, of langs de kant opgestapeld. Hetzelfde gold doorgaans voor de dwarsliggers, tenzij men ze gewoon in de bedding liet liggen voor de plaatselijke boer.
Hiernaast de opbraaktuigen in het station VLOESBERG/ FLOBECQ, dat tot in de jaren 50 fungeerde als knooppunt met de buurtspoorlijnen naar Ath en Geraardsbergen, met een eigen stelplaats vlak naast het NMBS-station. Na de opbraak bleef de spoorbedding grotendeels toegankelijk als een gezellig wandelpad, tot even voor Ronse. Vandaag is ze echter voor het grootste deel geasfalteerd.
Op 31 mei 1971 (hiernaast en hieronder) is de 'afbraaktrein’ nog maar pas de stopplaats RIGAUDRYE gepasseerd, een gehucht van Vloesberg. Toch heeft men zich de moeite getroost de halfrotte bielzen op een hoop te gooien. Maar verder staat alles er nog: de telegraafpalen, de overwegsignalisatie, het perron met zijn typische verlichting. Tegenwoordig gaat het er minder ambachtelijk aan toe: daartoe volstaat een kraan op banden die de losgevezen rails gewoon lostrekt om ze dan een voor een weg te slepen en op te laden – uiteraard op een vrachtwagen. Waarna de dwarsliggers door een vorkbulldozer gewoon bijeen geharkt worden. Zoals allesbehalve respectvol gebeurde met o.m. wijlen de Vennbahn.
|
Ermeton-sur-Biert
Naar verluidt had een brand het gebouw danig beschadigd. Ook kwam deze afbraak goed uit voor de uitbreiding van het busdepot van de NMVB (thans TEC) op de voormalige goederenkoer daar vlak naast, zichtbaar op de achtergrond.
|
Het zijn beelden die we niet al te graag tonen, zoals de opbraak van lijn 87, maar ze zijn helaas onlosmakelijk verbonden met de gang van zaken in de huidige wereld van de spoorweg-infrastructuur. Het dorpje Ermeton-sur-Biert zou wellicht nooit enige weerklank hebben gekregen moest het niet in de jaren 80 van de 19e eeuw op het traject gelegen hebben van wat de lijn van de Molignée zou worden, lijn 150 met vanaf het begin van de 20e eeuw haar zware trafiek van ijzererts uit Lotharingen. En in 1895 ook door de aftakking van de nieuwe lijn 151 (later 136A) naar Florennes. Na WO2 werd de ertstrafiek echter alweer omgelegd en verloor lijn 150 achtereenvolgens de doorlopende goederentrafiek, de zijlijn naar Florennes, de reizigerstreinen, één van beide sporen, de lokale goederen, haar strategisch belang en begin deze eeuw de laatste rails. Tussendoor, begin 1977, werd dit nochtans stevige stationsgebouw afgebroken, gelijk met het wachthuisje op het tweede perron.
|
Bienne-lez-Happart
|
Het doek is (bijna) gevallen (2 maart 1975). Het noordelijk deel van lijn 109 Mons - Chimay gaat op de schop. Achter de bakwagen naast het stationsgebouw van Bienne-lez-Happart zijn de schroefbouten al verwijderd. Hier zijn ze nog maar pas losgedraaid (links op de foto). Daarna worden ze in de bakwagen gegooid die met een tractor wordt voortgetrokken. Later worden de rails weggesleept en de dwarsliggers uit de asballast getrokken. Verderop richting Lobbes is het spoor al grotendeels ontmanteld. Een hoopje 'goede' dwarsliggers aan de rand van het veld wacht nog op de landbouwer die ze te zijner tijd zal komen weghalen. Eens dit alles volbracht zal de rust weerkeren in deze vergeten stationsbuurt, kilometers ver van het gelijknamige dorp. Ditmaal voorgoed?
Tot de asfaltgod vele jaren later zal toeslaan en terug wat leven brengen op dit verlaten spoorwegtracé. |
|
Image peu spectaculaire mais pas moins affligeante du démontage d'une ligne ferroviaire, parmi tant d'autres. Ici, à Bienne-lez-Happart, à plusieurs kilomètres du village, c'est la partie nord de la ligne 109 Mons-Chimay qui en fait les frais. Beaucoup plus tard, c'est le bitume qui prendra le relève, redonnant un peu de vie à ce tracé ferroviaire délaissé.
|
Halle
26 april 1967
|
De laatste reguliere tram verliet Halle op de avond van 16 september 1966. Enkele dagen nadien echter reed vanuit Leerbeek een elektrische diensttram met een lage bakwagen tot de Bergenpoort om onderweg alle gietijzeren lijnborden af te voeren, waarna de stroom voorgoed werd uitgeschakeld. Pas einde april 1967 werd de bovenleiding verwijderd met behulp van een wegvoertuig en een dieseltractor met ladderwagen. Op 26 april 1967 was in Halle deze klus geklaard en keerde de grijze tractor 96 vanuit het buurtstation aldaar (hiernaast) terug naar Leerbeek. Wellicht de allerlaatste buurttram die Halle verliet, al moest de bovenleiding nog worden weggehaald vanaf Elbeek. In juni 1968 trachtte een andere tractor opnieuw Halle te bereiken voor een verkenningsrit vanuit Leerbeek, maar het spoor was versperd en hij geraakte niet verder dan Elbeek. Begin september werd hij een laatste maal ingezet, nu met ladderwagen, om vanaf Elbeek de bovenleidingsmasten te verwijderen.
(foto en info ons toevertrouwd door een voormalige inwoner van Halle)
|
|
Le 16 septembre 1966 le dernier tram régulier quitta Halle. Quelques jours plus tard, avant la mise hors tension définitive, un convoi de service vint récupérer les poteaux en fonte entre Leerbeek et la Bergenpoort (Porte de Mons). Ce n’est qu’en avril 1967 que la ligne aérienne fut enlevée, avec un véhicule routier et un autorail-tracteur avec wagon-échelle (ci-devant). Ce fut probablement le tout dernier véhicule ferré vicinal à quitter la ville mariale pour Leerbeek, le 26 avril 1967, même si le fil de trolley restait à démonter vers Pepingen et au-delà. Cependant, en juin 1968, un autre tracteur tenta de gagner Halle pour une sortie de reconnaissance, mais échoua vers Elbeek, où la voie était obstruée. Une dernière sortie suivit en septembre 1968, cette fois-ci avec wagon-échelle pour le démontage des potences de la ligne aérienne à partir d’Elbeek.
|
De opbraak van lijn 106 |
Le démontage de la ligne 106 |
Het baanvak Clabecq-Ecaussinnes werd in 1984 gesloten. Niet lang daarna werden stappen ondernomen om op deze schilderachtige lijn een toeristische exploitatie op te starten. De spoorinfrastructuur was in goede conditie en tot begin de jaren 80 regelmatig bijgewerkt. Maar de NMBS, krap bij kas, wilde het spoor recupereren en vroeg aan de betrokken vereniging een enorme som geld om de lijn te behouden. Niet dus. En zo werd van april tot de zomer van 1989 het spoor ten zuiden van Clabecq opgebroken. Anders dan voorheen werd de klus niet uitbesteed maar door de NMBS zelf uitgevoerd omdat ze dit materiaal elders wilde gebruiken, doorgaans op minder belangrijke (goederen)lijnen. Dit resulteerde in behoorlijk hallucinante taferelen waarbij het spoor met slijpschijven in grote stukken werd ‘gesneden’ die elk in hun geheel met een grote spoorwegkraan werden losgetrokken, opgetild en op platte wagons gehesen, en zo naar het station Ecaussinnes(-Carrières) vervoerd vooraleer naar elders te vertrekken. De ultieme zwanenzang voor deze prachtige spoorlijn die in die dagen voor het allerlaatst gebruikt werd, zij het om haar eigen doodvonnis te voltrekken.
|
|
Il y a 35 ans, d'avril à la fin de l'été 1989, la SNCB entreprit de démonter la pittoresque ligne 106 tout au long de la vallée de la Sennette. Comme la voie était en bon état la SNCB ne fit pas d’appel d’offres, mais récupéra elle-même les coupons de voie tronçonnés et arrachés au moyen d’une grande grue sur rails et déposés sur des wagons plats afin de les expédier ça et là sur le réseau pour retaper quelques lignes moins importantes. Ultime chant de cygne pour cette belle ligne puisqu’à cette fin elle fut réutilsée pour une toute dernière fois, exécutant ainsi son propre arrêt de mort.
|
|
|
|
|
De afvoertrein...
|
Le 'dernier' convoi... |
ST-QUIRIN (Oisquercq) (27 april 1989)
|
vlakbij het station VIRGINAL (27 april 1989)
|
aan de overweg van RONQUIERES (14 juni 1989)
|
WORDT VERVOLGD - A SUIVRE