SUIKERBIETEN op het spoor |
|
hierna: DE SUIKERFABRIEK VAN WAVRE - VAN POPERINGE NAAR MOERBEKE-WAAS
de suikerfabriek van WAVRE |
la sucrerie de WAVRE |
|
De herfst, en dan vooral de maanden oktober en november, is sinds mensenheugnis het seizoen van de suikerbieten. En dat is vandaag niet anders. Toch één groot verschil: tegenwoordig speelt het spoor hier geen enkele rol meer in, toch niet in België. Hiervoor moet je over de grens, o.m. naar de vlakke regio's in het oosten van Zwitserland en Oostenrijk.
Bij ons reden de laatste bietentreinen in 2007 naar de suikerfabriek van Moerbeke-Waas die einde datzelfde jaar heel plots gesloten werd. Bij de buurtspoorwegen was dat einde 1961 rond Tienen, al werd de beslissing om dit buurtnet op te doeken pas in 1962 genomen. Toch bleef de suikerfabriek van Wavre nog een tijdlang een oude stoomlok gebruiken, zij het enkel nog voor het vervoer van ruwe suiker naar het NMBS-station daar vlakbij, voor de raffinaderij in Tienen. Hiernaast zie je in oktober 1966 deze authentieke stoomlok, ex-NMVB, opzij van de fabriek, naast een hoop kalksteenbrokken, nodig voor het productieproces, en een enorme stapel steenkool, eveneens voor de fabriek maar ook voor de lokomotief zelf. |
|
Alors que la campagne betteravière bat son plein, force nous est de constater que chez nous le rail n'y joue plus le moindre rôle, contrairement à des pays comme l'Autriche ou la Suisse. En Belgique, le dernier train betteravier circula fin 2007, peu avant la fermeture inopinée de la sucrerie de Moerbeke-Waas. Bien avant déjà, le vicinal avait lâché prise, la décision d'abandonner son dernier réseau betteravier (Tienen) ayant été prise au lendemain de la campagne de 1961. Néanmoins, la petite sucrerie de Wavre continua d'acheminer ses wagons de sucre brut vers la gare SNCB toute proche au moyen d'une authentique locomotive vicinale rachetée à la SNCV, et ce jusqu'à la fin des années 60. Ci-devant, en octobre 1966, la petite loco effectue quelques manoeuvres près de son minuscule dépôt, entre les tas de calcaire et de charbon bien nécessaires à la production, si ce n'est pour la loco elle-même.
|
11 oktober 1958 (foto Frits van Dam - ons archief)
|
2 november 1961 (foto R.Temmerman - ons archief)
|
11 oktober 1958 (foto Frits van Dam - ons archief)
|
|
Amper 4 jaar voordien, toen de elektrische buurtlijn uit Braine-l'Alleud en Waterloo nog in dienst was, werden ook hier in Wavre suikerbieten per buurtspoor aangevoerd. Dit gebeurde via het buurtstation van Bierges, waar de stoomlok de elektrische tram afloste en de propvol met bieten gevulde NMVB-bakwagens per twee via een apart stukje meterspoor naar de suikerfabriek daar vlakbij duwde, dwars over het 'grote' NMBS-spoor nog wel - vandaag totaal ondenkbaar!
De bietencampagne van 1962 was hier echter de laatste, waarna de landbouwtractoren en hun aanhang dit transport overnamen (hiernaast) - vooraleer dit volledig over te laten aan het zware vrachtverkeer over de weg.
Desondanks bleef deze stoomlokomotief nog een aantal jaren actief. Op 24 november 1966 rangeert ze op de kleine sporenbundel voor de suikerfabriek, zij het enkel nog voor korte ritten voor het vervoer van ruwe suiker naar het NMBS-station daar vlakbij. Vandaar die derde rail voor de metersporige lok met centrale buffer, die middels een tussenligger de NMBS-wagons met hun hoge buffers probleemloos kon rangeren. Vandaar ook deze behoorlijk ingewikkelde drierichtingwissel met 3 rails. Twee jaar later werd deze stoomlok vervangen door een dieseltractor, tot de sluiting van de suikerfabriek enkele jaren later.
|
Ci-devant, la locomotive manoeuvre quelques wagons ‘chemin de fer’ sur le faisceau de la sucrerie. Les autres mouvements se limitent à quelques va-et-vient entre l’usine et la gare SNCB toute proche. Munie d’un tampon central, c’est grâce à un petit wagon intercalaire (ci-contre) qu’elle parvient à manoeuvrer les wagons à voie normale. De là cet aiguillage triple, muni d’un troisième rail pour l’écartement métrique vicinal. Quelques années plus tard, cette locomotive fut remplacée par un tracteur diesel, jusqu'à la fermeture de la sucrerie peu de temps après.
|
|
|
|
van POPERINGE naar MOERBEKE-WAAS
Poperinge
Zillebeke |
Einde 2004 beleefde het station POPERINGE drukke dagen – zeg maar hoogdagen – als een van de allerlaatste van het Belgische spoorwegnet waar nog suikerbieten werden ingeladen. Op de goederenbundel daar vlak achter stond op dat ogenblik (3 december 2004) een volle trein te wachten op vertrek naar Ieper, Kortrijk, Gent, en zo verder naar de suikerfabriek van Moerbeke-Waas, en dit tweemaal daags. Tot einde 2007. Thans staan daar nu drie appartementsblokken.
Poperinge fut une des toutes dernières gares betteravières du réseau SNCB. Le 3 décembre 2004, un train complet attendait le signal du départ sur le faisceau marchandises situé derrière l’installation de transbordement des betteraves. Ensuite, deux fois par jour, ce train se dirigeait vers Ieper, Kortrijk et Gent, pour atteindre la sucrerie de Moerbeke-Waas le soir même. Jusque fin 2007, lorsque fusa la nouvelle que l’entreprise était condamnée. Aujourd'hui, trois blocs d’appartements ont pris la place de cette aire de chargement.
|
|
|
Ruim 25 jaar geleden, op 1 december 1998. Uit de tijd dat er in België nog suikerbieten waren die per spoor vervoerd werden. Hier de steile klim van Zillebeke naar Hollebeke (Ieper), op dezelfde kleiheuvel die wat verder het kanaal Ieper-Komen finaal de kop kostte. Twee lokomotieven waren niet te veel om deze zware bietentrein uit Poperinge boven te krijgen. Bestemming Moerbeke-Waas, waar ze nog geen 10 jaar later als laatste per spoor bediende suikerfabriek abrupt gesloten werd. Meteen het einde van het bietenvervoer per spoor in België.
|
Fin 1998, il y a plus de 25 ans déjà. Ce lourd convoi de betteraves originaire de Poperinge peine à franchir le col entre Zillebeke et Hollebeke, près de Ieper - cette même colline qui fit avorter le projet d’un canal entre Ieper et Comines. Le voyage mène à la sucrerie de Moerbeke-Waas, qui moins de 10 ans plus tard ferma brusquement ses portes comme la toute dernière à être desservie par rail, du moins en Belgique.
|
Moerbeke-Waas
|
Moerbeke-Waas, op het uiteinde van het later tot 77 hernummerde baanvak uit Gent-Noord, dat na het einde van de reizigersdienst nog decennialang open bleef voor de bediening van de suikerfabriek aldaar, zo’n viertal maanden per jaar. Tot het najaar van 2007. Waardoor de spoorlijn ineens haar laatste trafiek verloor. Kort daarna werd de fabriek met de grond gelijk gemaakt. Jaren later werd ook de spoorlijn uitgebroken om plaats te ruimen voor een asfaltpiste.
Op de foto zie je de suikerfabriek in volle werking op 17 oktober 1989, met links op de sporenbundel een pas aangekomen goederentrein, volgeladen met suikerbieten uit West-Vlaanderen. Sta je vandaag op dezelfde plek dan zie je daar een grote gapende leegte. Weg suikerfabriek, weg sporenbundel, weg spoorlijn. |
|
|
En octobre 1989, la campagne betteravière battait son plein pour la sucrerie de Moerbeke–Waas, desservie depuis Gent-Noord par l’antenne ferroviaire n°77. Ci-devant, un train complet de betteraves sucrières vient d’arriver. Ci-contre, en 1995, les wagons d'un autre convoi prêts au départ pour la sucrerie. Ce même scénario se répétera d'année en année, jusqu’en 2007. Déjà l'année suivante vit la démolition totale de la sucrerie et de ses annexes. Quant au chemin de fer, maintenu pour le seul transport des betteraves, son démontage intervint quelques années après, laissant la place à une piste asphaltée. |
in het station Moerbeke-Waas wordt een pas aangekomen bietentrein gerangeerd (24 oktober 1995)
|