Stille getuigen

STILLE GETUIGEN

Témoins discrets

Je ziet ze niet altijd, maar ze staan er wel. Zo goed als intact, deerlijk gehavend, of amper nog herkenbaar. Gerestaureerd, aan hun lot overgelaten of zo goed als gesloopt. Meer dan een eeuw lang heeft de uitbouw van de diverse spoorwegnetten zijn diepe maar niet onuitwisbare indruk in het landschap gekerfd. Maar terwijl de meeste oude spoorwegbeddingen en -tracés tot vandaag grotendeels zichtbaar blijven, al was het maar op luchtfoto's, en veel stationsgebouwen een nieuw bestaan kregen, doorgaans als woning, liep het minder goed af met de andere relicten. Zo vielen de meeste seinmasten, rolbarelen en laadportieken onvermijdelijk ten prooi aan de schroothandel. Anderzijds ontsnapten heel wat wachthuisjes aan de sloophamer, maar werden de vele seinposten recent het mikpunt van de niets ontziende sloopwoede van de netwerkbeheerder.

Meer dan eens kwamen wij dit alles tegen tijdens een of andere verkenningstocht. En ook al kregen ze evengoed een plaatsje in ons archief betekende dit nog niet dat ze meteen ook op deze website terechtkwamen, op enkele uitschieters na.
En dus starten wij dit hoopvolle jaar 2021 met de nieuwe rubriek 'Stille getuigen' die al deze discrete relicten hier evengoed een plaatsje wil geven, naast enkele items die voordien al opdoken in andere dossiers - en daar uiteraard blijven staan.

Gelijk neemt deze rubriek 'Stille getuigen' de oude seinhuizen en (voorlopig) ook de goederenloodsen onder haar vleugels, beide geplukt uit de voormalige rubriek 'spoorwegpatrimonium' die hierbij bedankt wordt voor bewezen diensten.

Encore présents, mais pas toujours visibles, Des fois intacts, sinon mutilés, voire méconnaissables. Restaurés, abandonnés à leur sort, ou encore quasiment détruits. Voilà le sort de toutes ces reliques que nous a légué le chemin de fer, qu'il soit national, régional ou local, primaire ou secondaire. Alors que les tracés abandonnés restent longtemps visibles, ne fut-ce que sur photo aérienne, et que de nombreuses gares sont transformées en commerce ou en habitation, il en alla tout autrement avec leurs accessoires: signaux, barrières, portiques, etc. Quant aux abris pour voyageurs, ceux-ci connurent des fortunes diverses, alors que les postes de signalisation, disparaissent à vue d'oeil depuis que le gestionnaire s'est lancé dans une campagne de table rase par trop aveugle.
Quoi qu'il en soit, nous débutons cette année 2021 pleine d'espoirs avec cette nouvelle rubrique, regroupant tous ces témoins discrets découverts au fil de nos explorations, y compris les anciennes cabines de signalisation et (jusqu'à nouvel avis) les halles à marchandises héritées de feu notre rubrique 'patrimoine ferroviaire'.

DEZE PAGINA IS IN OPBOUW
In afwachting van méér volgen hier al enkele items. Sommige kwamen al eerder aan bod (met link naar het betrokken dossier)

ONWAARSCHIJNLIJK? EN TOCH...

KUMTICH - In 2017, ruim 170 jaar na het instorten van de oudste spoorwegtunnel van het land, werden tijdens werken aan spoorlijn 36 de overblijfselen ervan blootgelegd. Voor zover wij konden nagaan zijn deze restanten, of wat daarvan overbleef, daarna weer toegedekt.

HENNUYERES - Even onwaarschijnlijk was het opdelven van dit overblijfsel van het 25 jaar voordien afgebroken buurtspoorwegviaduct over spoorlijn 96 in maart 1978. Kort daarna werd het afgebroken...

HODIMONT - Onverhoopt, zo niet onwaarschijnlijk, was de ontdekking van dit overblijfsel van een steunmuur van het een halve eeuw geleden opgeblazen viaduct op de verdwenen spoorlijn 39A Verviers-Battice.

FROIDMONT - Of wat denk je van de huidige restanten van deze brug over de Ruisseau d'Yves, op het oorspronkelijke, sinds ca.1910 omgelegde tracé van spoorlijn 136 Walcourt-Florennes?

Ci-devant quelques cas particuliers de découvertes inattendues de vestiges d'ouvrages d'art jugés disparus depuis bien longtemps déjà.
Chaque vue contient un lien vers le dossier concerné pour plus d'informations.

Stille getuigen in Condroz (lijn 126)

De opbraak van lijn 126 tussen Marchin en Ciney liet onderweg heel wat resten liggen van de verdwenen spoorexploitatie. Bewust, denken we, want de opeenvolging maar vooral de afwisseling van deze ‘stille getuigen’ laat vermoeden dat men naast dit geasfalteerde tracé een soort openluchtmuseum van lijn 126 wilde creëren, maar dan zonder de essentie ervan, de spoorlijn zelf. Of als een of andere ‘boetedoening’ voor het uitbreken van deze spoorlijn? Zielig, als je het ons vraagt, gezien de staat van ontbinding van een paar achtergelaten spoorcoupons, zoals deze in Havelange. Al heeft men totnogtoe de eerlijkheid gehad om daar geen restanten van elders aan toe te voegen.

Régissa (12 oktober 2018)

Le démontage de la ligne 126 laissa en place un certain nombre d'appareils auxiliaires de l'exploitation ferroviaire. C'est comme si l'on voulait en faire une sorte de musée en plein air, mais alors sans l'acteur principal, la voie elle-même, enlevée sans plus au profit de l'asphaltage total, si ce ne sont quelques coupons de voie ça et là, la plupart en bien piteux état, comme c'est le cas à Havelange (ci-contre).

De drie omringende foto's vlakbij de vroegere stopplaats Vyle-et-Tharoul (22 maart 2012)

Havelange (12 oktober 2018)

Door de vallei van de Sennette (lijn 106)

Onze verkenning van lijn 106, nog vers in het geheugen, bracht heel wat stille getuigen op, ook al werd deze spoorlijn al ruim 30 jaar geleden uitgebroken. Niet allemaal even wereldschokkend, maar toch de moeite waard om ze even op een rijtje te zetten.

Nos explorations de l'ancienne ligne 106 en 2019-2020 nous ont fourni une belle moisson de témoins discrets des plus variés. A vous de juger.

na Virginal

station Fauquez

FAUQUEZ - achter de typische spoorwegafsluiting langs deze woonwijk zag men jarenlang het dieseltreintje voorbijsjokken

na Fauquez

Ronquières

na Ronquières

Henripont

ECAUSSINNES-NORD - al voor de sluiting in 1984 lag de oude laadkaai naast de oprit van de goederenkoer weg te kwijnen

Ecaussinnes-Nord

EN VERDER...

Bedolven brug over het volledig uitgewiste tracé van lijn 24A aan de rand van het Preuswald

Apremont (F) - waterreservoir uit het stoomtijdperk

Wachthuisje op de voormalige vertakking van buurtlijnen vlakbij de leeuw van Waterloo

Ronse - eenzame telegraafpaal naast de Viermaartlaan in Ronse, als laatste zichtbare getuige van spoorlijn 83 uit Kortrijk waarvan
de bedding hier compleet overwoekerd is (23 februari 2018).

Buvrinnes - vergeten seinbaken in het Bois le Comte, naast de
oude bedding van lijn 110 uit Piéton (3 maart 2010)

(wordt vervolgd - à suivre)

Seinhuizen

Cabines (postes) de signalisation

Sinds de grondige modernisering van de seininrichting en de concentratie ervan in een twintigtal grote seinposten zijn de klassieke seinhuizen aangeschoten wild. De meeste staan nu leeg, en de een na de ander valt ten prooi aan de slopershamer. Of de patrimoniumwaarde ertoe doet valt sterk te betwijfelen, zeker als het betrokken seinhuis zgn.“in de weg” staat – wat voordien nochtans geen probleem bleek. Hoog tijd dus om de overlevenden te snappen vooraleer ze op hun beurt ten prooi vallen aan de voortwoekerende tabula rasa op het Belgische spoorwegnet – al kan voor sommigen het vonnis intussen al voltrokken zijn.
Op enkele uitzonderingen na blijft onze keuze veeleer gericht op seinhuizen die kenmerkend zijn voor de (toenmalige) exploitatie. Daarnaast krijgen ook seinhuizen uit onze buurlanden een plaatsje, zij het verderop.

Luttre-Pont-à-Celles

Het seinhuis van Luttre dateert uit de tijd dat spoorlijn 124 Brussel-Charleroi onder draad kwam (1949) en is qua bouwstijl en afmetingen zowat de evenknie van dat van Baulers, dat echter ca. 2013 gesloopt werd. In 2020 stond dit louter functionele doch majestueuze seinhuis nog recht (foto 20 december 2013). Hierbij rijst de vraag of hier en daar een typische seinhuis voor het nageslacht bewaard zal blijven, als we denken aan dat van Braine-le-Comte, dat in 2015 werd afgebroken voor enkele parkeerplaatsen meer (zie verder).

La cabine de Luttre, datant des années 40, est toujours présente en 2020, bien que hors service depuis que la signalisation fut centralisée en un bonne vingtaine d'endroits sur le réseau belge.

Ellezelles

Hastière

Courcelles-Motte

Houyet

Lamorteau

Anseremme

VERDWENEN...

Disparus...

Braine-le-Comte

Op 15 november 2007 was het seinhuis aan het station Braine-le-Comte nog operationeel. Begin 2015 ging deze typische constructie echter tegen de vlakte, naderhand bekeken voor hooguit een handvol parkeerplaatsen meer! Was ze misschien bouwvallig? Niet echt waarschijnlijk, zo’n constructies waren gemaakt om de tand des tijds te trotseren. Zou er anderzijds zoiets bestaan als geklasseerde seinhuizen? In andere landen gebeurt dit wel meer. Hier in België werd een aanvraag tot klassering van dit seinhuis echter verworpen...

Fin 2007 la cabine de signalisation de la gare de Braine-le-Comte était encore opérationnelle. Mise hors service peu après, sa démolition intervint début 2015. Pour cause de vétusté? Gênait-elle le trafic ferroviaire? A moins que ce ne soit pour quelques places de stationnement en plus! Quoi qu'il en soit, une demande de classement fut purement et simplement rejetée. Pauvre patrimoine...

Gouvy (23 augustus 2006)

Jambes-Nord (14 april 1984)

Zedelgem (22 november 2012)

Tréfilerie (3 oktober 2013)

Baulers (21 oktober 2010)

La Louvière Industrielle (13 oktober 2008)

Voroux/Fexhe (28 maart 1996)

Quiévrain (29 januari 2008)

Châtelineau-Châtelet (17 augustus 2007)

OVER DE GRENZEN...

Au-delà des frontières

Georgenthal (D)

Vacha (D)

Haaksbergen (NL)

Cléry (F)

Goederenloodsen (magazijnen)

Halles à marchandises

Sinds de meeste spoorwegmaatschappijen het vervoer van stukgoed en colli hebben opgegeven liggen de goederenloodsen er verlaten bij - als ze al niet voordien in onbruik raakten bij de sluiting van spoorlijnen. In België zijn vooral de goederenloodsen bij (grotere) reizigersstations aangeschoten wild, denk maar aan Vilvoorde en onlangs nog Braine-le-Comte, meer dan eens om nog meer parkeerruimte vrij te maken voor pendelaars. Of nog omdat ze bouwvallig werden, of gewoon 'in de weg' stonden.

Depuis que les sociétés ferroviaires ont abandonné le transport de détail et des colis, ou tout simplement par les fermetures de lignes, la plupart des halles à marchandises sont en attente d'un sort peu enviable: dégradation, ruine, ou encore la démolition pure et simple.

Roisin-Autreppe

Houdeng-Goegnies

Reuland

Lier

Ronse

Waarschoot

Anseremme

Mignault

Buvrinnes

Graide

Hannut

Andenne

Wondelgem

Clabecq

Boekhoute

Quevaucamps

Wevelgem

Longlier

Izegem

Houyet

VERDWENEN...

Disparus...

Vilvoorde

Enkele jaren geleden, zo rond 2015, was de goederenloods van Vilvoorde ineens verdwenen! Niet meteen een architectonisch wonder, maar wel een typisch spoorweggebouw uit betere tijden, toen o.m. de pakjesdiensten nog niet als 'onrendabel' werden afgevoerd. Nadien volgden er nog meer, onlangs nog die van Braine-le-Comte, als de zoveelste in de almaar langer wordende lijst recent geliquideerde bakens die ooit het spoorweglandschap zijn typisch cachet gaven, Al wat geen onmiddellijk nut heeft moet weg, en liefst zo spoedig mogelijk, tot ons spoorwegnet en zijn stations tot een kale en karakterloze bedoening gereduceerd zullen zijn...