Railations
  • HOME
    • Welkom
    • Info
    • Nieuws & Update
    • Tussenstand
    • Lijnnummers
    • Uit ons archief
    • Accueil
  • VESTIGIA
    • Stille getuigen
    • Vergeten sporen
    • Vennbahn
    • Laatste eindjes
    • Vergane glorie
    • Spookstations
    • Bruggen & Viaducten
    • Oude kanalen
    • Kanaal Ieper-Komen
    • Kanalen van de Borinage
  • TUNNELS
    • Braine-le-Comte
    • Ardennen
    • Senzeille
    • In en rond Huy
    • Plateau van Herve
    • Langs de Vesdre
    • Tunnels over de grens
    • Tunnels in de Wiltzvallei
  • SPOORWEGSITES
    • Verviers-Battice >
      • Verviers-Battice (FR)
    • Hermanmont
    • Lommersweiler
    • Vertakking Melle
    • Tunnel Keizersberg
    • Rechte Moselstrecke
    • Onder de Vogezen door
    • Balcons de l'Albarine
    • Artouste
  • OUDE TRACÉS
    • Spoorwegknoop Florennes >
      • Walcourt-Morialmé
      • Ermeton-Senzeille
    • Gouvy-SanktVith >
      • Gouvy-S.Vith vraagtekens
    • Zelzate
    • Clabecq-Ecaussinnes
    • La Louviere-Bascoup
    • Pays Noir >
      • Trazegnies-Luttre
      • Jumet-Courcelles
      • Jumet-Marchienne
    • Borinage >
      • Hensies-Bernissart
    • Merkwaardige tracés >
      • Baulers-Manage
    • Maastricht-Vaals
    • CFD Lozere
    • Spoleto-Norcia >
      • Valnerina
  • DE GRENS OVER
    • De Duitse grens over
    • De Preuswaldroute
    • Weelde-Baarle
    • Péruwelz-Vieux-Condé
    • Autreppe-Bettrechies
    • Treignes-Vireux
    • De Franse grens over
  • BUURTSPOOR
    • Stelplaatsen NMVB >
      • Stelplaatsen VL-Brabant
      • Stelplaatsen West- en Oost-VL
      • Dépôts vicinaux Wallonie - Hainaut
      • Dépôts Namur & Brabant Wallon
      • Dépôts Liège & Luxembourg
    • Buurtspoorwegstations
    • Bohan
    • Citadelle Namur
    • naar Martelange
    • Nivelles-Soignies
    • Nivelles-Virginal >
      • Virginal-Rebecq
  • REGIO
    • Regiospoor Benelux
    • Regiospoor FR

BUURTSPOORWEGSTATIONS



Gares vicinales

In tegenstelling tot de Staatsspoorwegen (hier de NMBS) en sommige lokale spoorwegnetten in de buurlanden, blonken onze buurtspoorwegen uit door een behoorlijk zuinig beheer, zeker wat de infrastructuur betrof. Zo was er bij de wisselplaatsen, tussen de stelplaatsen in, slechts zelden een stationsgebouw. Opvallende uitzondering is de ‘Groep Leuven’ dat het oosten van het huidige Vlaams-Brabant omvatte, alsook het grootste deel van Waals-Brabant – met uitzondering van Nivelles, dat een afzonderlijke eenheid vormde. In deze groep noteren we een tiental aparte stationsgebouwen. Daarbuiten tellen we slechts hier en daar zo’n gebouw, meer dan eens op een eindpunt of een relatief belangrijk knooppunt van buurtlijnen, of nog bij een grensovergang, met vooral aan de Nederlandse grens een apart douanegebouw.
Een groot aantal van deze gebouwen hebben we kunnen traceren en gelijk een balans opmaken van de huidige toestand. Sommige zijn gewoon verdwenen, andere zijn behoorlijk ‘ingekapseld’ (hoge haag, groenscherm). En dus hadden we in beide gevallen geen andere keuze dan terug te vallen op oude postkaarten of foto’s, voor zover beschikbaar (cfr. Sprimont).
Hierna:  HOEILAART - MARANSART-AYWIERS - GREZ-DOICEAU - NODEBAIS - OVERHESPEN - VOSSEM -
​NEUFVILLES - QUIÉVRAIN - MELREUX - JEMEPPE-S/MEUSE - LES FORGES - SPRIMONT

​Contrairement aux ‘grands’ chemins de fer et même certains réseaux locaux chez nos voisins, l’infrastructure des vicinaux belges était établie et gérée de la manière la plus économique, surtout en matière de bâtiments. Ainsi, et hormis ceux des (nombreux) dépôts, il est plutôt rare de trouver un bâtiment de gare isolé sur un réseau comptant plus de 5000 km de lignes vicinales à son apogée, exception faite pour le ‘Groupe de Louvain’ englobant la moitié orientale du Brabant d’alors, ou encore les gares frontières vers la France et (surtout) vers les Pays-Bas. Des quelques dizaines de ces gares que nous avons repérées, bon nombre existent encore. Toutefois, certaines étant à ce jour cachées derrière une haute haie ou un rideau d’arbres, nous nous contenterons d’une vue ancienne (si disponible), tout comme pour les gares aujourd'hui disparues.
​

Hoeilaart

Foto
Foto
Het buurtspoorwegstation Hoeilaart lag op de buurtlijn van Groenendaal naar Overijse, een van de weinige op noormaalspoor van de NMVB, en jarenlang de obligate aanvoerlijn voor o.a. brandstof (steenkool) ten behoeve van de talloze serristen in en rond de druivenstreek. Na de opbraak van het spoor naar Groenendaal in 1968 bleef het gebouw een tijdlang leeg staan, voordat het een vaste plaats kreeg in de stripverhalen rond stripfiguur Nero. Vandaag leeft het sindsdien opgeknapte gebouw dan ook verder als Nerocafé.
Foto
Op 19 oktober 1974, amper 6 jaar na de opbraak van het laatste baanvak, dat naar het NMBS-station Groenendaal, wacht het buurtstation van Hoeilaart een onzekere toekomst.
​

Hierna focussen we op de achterkant (=straatkant) van het stationsgebouw, dat minder bekend is bij het grote publiek (15 december 2017). Let op het aangebouwde binnenterras van het Nerocafé, waarvan we in deze barre coronatijden alleen maar mogen dromen.​..
Foto
Foto
Foto
Jadis prospère comme point d'approvisionnement en combustibles et autres pour les nombreux serristes de la région, l'ancienne gare vicinale de Hoeilaart vit une nouvelle vie comme 'Nerocafé', du nom d'un héros de bandes dessinées flamandes (15 décembre 2017).

Maransart-Aywiers

Het station Maransart, op de buurtlijn van Braine-l'Alleud naar Wavre, bediende zowel de abdij van Aywiers daar vlakbij, als het verderop gelegen schilderachtige dorp Maransart - een gegeerde bestemming in een tijd dat men niet opzag tegen enkele kilometer te voet langs geplaveide wegen, en met enkele extra tramritten op zondag. Van hieruit bestond ook een industriëel aansluitspoor naar een zijdefabriek daar vlakbij. Misschien verklaart dit alles de bouw van dit station, nochtans op amper 2 km van de stelplaats Lasne. Na de sluiting in 1964 bleef het gebouw bewoond, maar staat nu al een tijdje leeg en kan een deugdelijke opknapbeurt best gebruiken (21 februari 2020). Maransart is een van de 10 voormalige NMVB-stations in Waals-Brabant - de stelplaatsen niet meegerend - waarvan de meeste vandaag nog overeind staan, nu als woonhuis.
Foto
Foto
Foto
Foto
La gare vicinale de Maransart-Aywiers, jadis sur la ligne vicinale de Braine-l'Alleud à Wavre - supprimée en 1964, est une des dix gares du même type en Brabant Wallon (dépôts non compris) et dont la plupart existent toujours à l'heure actuelle, en tant qu'habitation.
Foto

Grez-Doiceau

Allicht het meest opvallende van de vijf buurtspoorwegstations tussen Jodoigne en Wavre, de stelplaatsen niet meegerekend, gewoon omdat dit typische en authentieke gebouw annex goederenmagazijn vandaag zo goed als intact is, pal naast de behoorlijk drukke N240, eveneens uit Jodoigne, maar met een heel ander parcours dan de voormalige buurtlijn naar Wavre. Waarom Grez-Doiceau zo nodig een eigen station kreeg, op amper 1500 meter van de stelplaats Archennes, kunnen we alleen maar raden. Maar als volwaardig onderdeel van de toenmalige ‘Groep Leuven’ kon deze schilderachtige buurtlijn qua dienstgebouwen niet achterblijven. Ondanks het kronkelige tracé vormde ze destijds een mooie landelijke slagader doorheen de oostelijke helft van wat nu de provincie Waals-Brabant is, tot de huidige hoofdplaats Wavre.
Foto
Foto
Foto
Foto
Ter aanvulling van onze eigen foto’s, gemaakt op een ijskoude morgen (19 januari 2017), konden we het niet laten ze aan te vullen met een van de vele postkaarten uit de tijd dat dit nog echt een station was, weliswaar in de laatste jaren van de spoorexploitatie, ergens begin de jaren 50.
​
Grez-Doiceau, à moins de 2 km du dépôt d'Archennes, possédait néanmoins sa propre gare vicinale, une des cinq de la ligne Jodoigne-Wavre (sans compter les dépôts) au tracé tourmenté mais délicieusement champêtre. Cette véritable artère ferroviaire de la partie orientale de l'actuelle province du Brabant Wallon faisait à cette époque partie du 'Groupe de Louvain' avec ses nombreuses gares vicinales.

Nodebais

Een van de 12 alleenstaande buurtspoorwegstations van de voormalige ‘groep Leuven’ (zie verder), dus zonder stelplaats ernaast. Na de sluiting van het baanvak van Tienen naar Hamme-Mille begin de jaren 60 doorzwom dit stationnetje nog wat troebele wateren, eerst als stand- of verzamelplaats voor bestelauto’s, later met een esthetisch weinig passende glazen aanbouw – wij besparen u het zicht. Vandaag is die glasconstructie gelukkig weer verwijderd, en wat het nu geworden is laten we aan je appreciatie over.
Foto
Ook al is dit het buurtstation 'Nodebais', het ligt vlakbij de dorpskern van Tourinnes-la-Grosse - cfr. de kerk op de achtergrond (21 januari 2019)
Une des 12 gares vicinales sans dépôt de l’ancien groupe de Louvain (voir ci-après). Après plusieurs ‘aventures’ vécues depuis la fermeture de la section Tienen-Hamme-Mille au début des années 60, nous retrouvons ce vénérable bâtiment sans fioritures superflues dans son état presque d’origine.
Foto
Buurtspoorwegstation NODEBAIS op 3 juni 1968
Foto

Vossem ​(verdwenen)

Wie op 23 april 1988 het voormalige station-met-wachtzaal van Vossem op de gevoelige plaat zette, samen met het elektrische onderstation, kon niet vermoeden dat dit mooie relict van de elektrische buurtlijn Brussel-Leuven enkele jaren later zonder meer gesloopt zou worden. Bouwvallig? Ziet er niet naar uit. Komaf maken met het verleden? Wie weet. Een groot bouw- of woonproject werd het alvast niet. Feit is dat het jeugdlokaal dat er toen voor in de plaats kwam deze afbraak moeilijk kan verklaren. Ook al was Vossem een belangrijk knooppunt van buurtlijnen, een volwaardige stelplaats was het niet. En dus verdween alzo een van de weinige Vlaams-Brabantse stationsgebouwen van de voormalige ‘Groep Leuven’ – de andere liggen in Waals-Brabant. Naar ons weten is Overhespen nu de laatste (zie hierna), afgezien van de aan stelplaatsen gebonden stations (Kessel-Lo, Haacht, enz.).
​
Ne cherchez pas. Cette belle gare vicinale, apparemment en bon état, fut démolie peu après cette prise de vue du 23 avril 1988, de même que la sous-station électrique, laissant alors la place - non à un grand projet immobilier, mais à un local pour mouvement de jeunesse.
​Ainsi disparut une des rares gares vicinales du 'Groupe de Louvain' en Brabant Flamand - les gares liées à un dépôt non comptées, les autres se trouvant toutes en Brabant Wallon, à une exception près, celle de Overhespen (ci-après).
Foto
Foto

Overhespen

Als vertakking van de lijn naar Jodoigne was het station Overhespen een belangrijke wisselplaats zowat halfweg tussen Tienen en St-Truiden. Deze rol bleef het vervullen tot en met de laatste suikerbietencampagne, einde 1961, voor de laatste baanvakken, van Tienen naar resp. Halle-Booienhoven (St-Truiden) en Noduwez (Jodoigne). Vandaag staat het behoorlijk gedimensioneerde stationsgebouw, thans taverne (4 december 2016), als laatste getuige van de eens zo intense bietentrafiek, daar waar het sporenemplacement volledig is ingenomen door een reeks eengezinswoningen (links van het station, richting Tienen).
​La gare d’échange vicinale de Overhespen, entre Tienen en St-Truiden et sise sur la bifurcation vers Jodoigne, figure aujourd’hui comme dernier témoin du trafic betteravier vers la raffinerie de Tienen, dont la campagne de 1961 fut la dernière.
Foto

Neufvilles-Etat

Neufvilles-Etat, op de buurtlijn van Casteau naar Horrues (Ardoisier), was een belangrijk uitwisselingsstation met het ‘grote’ spoor (lijn 96) voor de steengroeve van Clypot voorbij het dorp,  zo’n 4 km verderop. Hiervoor werden aan weerszijden van het meterspoor twee bijkomende rails aangelegd voor de wagons op normaalspoor (cfr. onze foto van de maand november).
Dit bizarre gebouw, station en waterpomp aan elkaar geklonken, vandaag een woonhuis, stond in functie van de lokwissel op deze plek, allicht om losse heen- en terugritten te vermijden naar de stelplaats Casteau, zo’n 6 km daarvandaan. 
Foto
NEUFVILLES - het buurtspoorwegemplacement bevond zich rechts van het stationsgebouw (2 april 2009)
Foto
​Ce curieux bâtiment, gare vicinale et château d’eau collés l'un à l'autre, aujourd’hui maison d’habitation, se trouve près de la gare SNCB de Neufvilles (ligne 96), jadis gare d’échange avec la ligne vicinale Casteau-Horrues. Une section à 4 files de rail permettait l’acheminement direct des wagons à voie normale (cfr. notre photo du mois de novembre) depuis les carrières du Clypot, au-delà du village, à 4 km de là.​

Quiévrain

​We hebben lang getwijfeld of dit nu een stelplaats was, of niet. Neen dus, te oordelen naar het sporenplan dat we onlangs te zien kregen. Toch had Quiévrain een internationale draaischijf kunnen zijn van het lokale net, met buurtlijnen uit Roisin, Valenciennes, Montroeul en Dour/Mons. Deze laatste was elektrisch en kwam er pas in 1949. Ook de Franse lijn uit Valenciennes werd later elektrisch, maar ditmaal niet verder dan de grenspost. Die uit Roisin – waar ook de stelplaats lag – was de eerste, en het is dan ook voor de stoomloks van toen dat het oorspronkelijke waterreservoir naast het station later vervangen werd door het standaardgebouwtje, zoals die zowat overal op het buurtnet te vinden was. Mogelijk was Quiévrain dan toch bestemd om ooit een stelplaats te worden, zij het dan voor de nieuwe lijn naar Quevaucamps en Mainvault, al is deze niet verder geraakt dan Montroeul – of was het Pommeroeul?
​Al bij al was dit buurtspoorwegstation vooral gericht op de uitwisselingen met de ‘grote’ spoorweg daar vlak naast, op de oorspronkelijke spoorlijn Brussel-Parijs!
​Het stationnetje zelf werd wat verbouwd als woonhuis, maar heeft gelukkig niet al te veel van haar oorspronkelijk cachet moeten prijsgeven.
Foto
27 september 2018
Gare d’échange avec le chemin de fer, et non dépôt vicinal comme nous le pensions d’abord. Ce dernier se trouve encore toujours à Roisin, à l’autre bout de la première ligne vicinale aboutissant à Quiévrain, tout comme une autre ligne, internationale cette fois, vers Valenciennes. La troisième, prévue vers Quevaucamps et Mainvault, ne dépassa pas Montroeul (ou Pommeroeul). En enfin une ligne électrique venant de Mons et Dour, qui vint se greffer à la première à Baisieux en 1949 – et du coup la dernière à disparaître, en 1967 déjà. Quant au bâtiment de gare, quelque peu retapé, il a quand-même gardé une certaine allure vicinale . 
Foto
Buurtspoorwegstation Quiévrain (29 januari 2008)
Foto
20 juli 1998
Foto
24 september 2016

Melreux

Foto
Pas de dépôt vicinal près de la gare SNCB de Melreux-Hotton, jadis un important point de transbordement, tant pour les voyageurs que pour les marchandises, ce qui justifia pleinement ce bâtiment de gare. Les dépôts respectifs, dont les bâtiments existent toujours, se trouvaient à l’autre bout des deux lignes convergentes (La Roche-en-Ardenne et Manhay).

​​De site aan het spoorwegstation Melreux-Hotton was destijds een belangrijk overlaadpunt voor de twee buurtlijnen die er toekwamen, vooral wat het houttransport betrof. Voor de reizigers was dit bovendien het aangewezen overstappunt voor wie naar La Roche-en-Ardenne wilde. Vandaar dit eigen stationsgebouw voor de NMVB, maar een stelplaats was hier niet. Die vond je aan het andere uiteinde van beide lijnen, resp. in La Roche en Manhay, waar de meeste gebouwen nog steeds aanwezig zijn. Een derde buurtlijn, van Clavier naar Melreux, was wel in aanbouw, maar door WOI werden de werken onderbroken, en daarna niet meer hervat.
Foto

Jemeppe-sur-Meuse

Foto
Foto
Jemeppe-sur-Meuse was het eindpunt van twee elektrische lijnen (naar Hollogne/Liège en Verlaine). Voor zover we konden nagaan waren daar enkel een station en een dienstgebouw met wachtzaal, rechtover het inmiddels verdwenen spoorwegstation van de Nord-Belge. Beide langgerekte emplacementen zijn vandaag grotendeels ingenomen door een supermarkt. Alleen die twee gebouwen staan er nog (26 januari 2018) maar spelen geen rol meer voor de bussen van de TEC.

P.S. Ooit zouden daar toch twee loodsen gestaan hebben, zij het voor de goederendienst naar Mons/Crotteux, terwijl de reizigersdiensten steevast de stelplaatsen Verlaine en Saint-Gilles als standplaats hadden.

Terminus de deux lignes électriques (Liège et Verlaine), Jemeppe disposait tout au plus d’une gare vicinale et d’un bâtiment de service avec salle d’attente, situées en face de l’ancienne gare du Nord-Belge. Toutes ces voies ont disparu, laissant la place à un supermarché. Les bâtiments vicinaux y sont toujours, mais n’ont plus rien à voir avec les bus du TEC.​

P.S. Il semblerait que jadis il y ait eu deux remises, principalement affectées à la desserte marchandises vers Mons et Crotteux.
​

Les Forges

Foto
Foto
La gare de Gomzé-Andoumont (Les Forges), ​bien conservée comme maison d'habitation, sur l'ancienne ligne vicinale à voie normale de Poulseur à Trooz.​
Het station van Gomzé-Andoumont (Les Forges) ligt op de voormalige normaalsporige buurtlijn van Poulseur naar Trooz. Het gebouw, thans woonhuis, is goed bewaard en in uitstekende staat. Het oude tracé wordt hier gebruikt als exploitatieweg en is ter hoogte van het station licht opgehoogd om aan te sluiten op het jaren geleden hertekende wegenkruispunt (12 april 2017).

Sprimont ​(verdwenen)

Foto
Foto
Op dezelfde buurtlijn was er ook een tussenstation in Sprimont. Na de sluiting van het laatste baanvak (Poulseur-Sprimont) in 1965 verdween ook dit typische gebouw uit het landschap. Het lag dan ook pal op het kruispunt met de hoofdbaan van Liège naar Bastogne (2e postkaart), zodat het niet moeilijk te raden is waarom het uiteindelijk werd afgebroken.
L'autre gare intermédiaire de cette ligne, située à Sprimont, fit les frais de sa situation en plein carrefour sur la route nationale Liège-Bastogne.
​


bijgewerkt - mis à jour: 30-12-2020
​
terug naar de homepagina​  -  retour à la page d'accueil
Maak een gratis website met Weebly